طوفان خورشیدی

تصور همه ما از خورشید در اغلب موارد این گونه است که آن را یک ستاره بزرگ و نورانی در کهکشان راه شیری می دانیم که هیچ گونه تغییری در آن رخ نمی دهد. اما حقیقتا خورشید همواره در حال تغییر و تحول است و فعالیت های مختلفی در سطح آن اتفاق می افتد که ممکن است بسیاری از آنها توسط انسان، غیر قابل مشاهده و تعریف باشد. طوفان خورشیدی یا به عبارتی بمباران خورشیدی، یکی از پدیده های خورشیدی است که در اثر انفجار در سطح آن و برخورد ذرات متصاعد شده خورشید با میدان الکترومغناطیسی زمین، ایجاد می شود. برای آشنایی با پدیده طوفان خورشیدی چگونگی ایجاد آن با بخش علمی مجله ماه همراه باشید.

طوفان خورشیدی چیست؟

تصور شما از طوفان چیست؟ احتمالا با شنیدن این واژه، اولین چیزی که ذهن شما را مشغول می کند، توده ای ابر سیاه و غبار آلود به همراه صداهای مهیب انفجار و وجود نقاط نورانی در آسمان است. اما در مورد طوفان خورشیدی نیز آیا چنین تصوراتی در ذهن ایجاد می شود؟ اما می توانید این گفته را بپذیرید که این طوفان ها در سطح منظومه شمسی در حال اتفاق افتادن است و ما حتی ذره ای از این نشانه ها را درک نمی کنیم و قادر به حس آنها نیستیم؟

طوفان خورشیدی، در واقع واکنش زمین به اتفاقاتی است که از جانب خورشید در سطح منظومه در حال روی دادن است. سطح خورشید پر از مواد گداخته شده ای است که همواره در حال غلیان و جوشش است. طوفان خورشیدی زمانی اتفاق می افتد که فورانی ناگهانی با سرعت و قدرت بسیار بالا در خورشید روی داده و مواد گداخته آن به همراه ذرات مغناطیسی و الکترونیکی به فضا پرتاب می شود. سرعت این امواج و ذرات، چیزی حدود سه میلیون مایل بر ثانیه است. هنگام وقوع طوفان، نوری بسیار تابنده کل فضای اطراف خورشید را در بر می گیرد که این نور و روشنایی از منطقه شمالگان یا قطب شمال، تا حدودی قابل مشاهده است. امواج و ذرات پرتاب شده از سطح خورشید این قدرت را دارند تا ماهواره ها و فضانوردان را نابود کنند و موجب قطع ارتباطات ماهواره ای شود.

قدرت انفجار های سطح خورشید

قدرت انفجار روی داده در سطح خورشید، چیزی شبیه به انفجار میلیون ها بمب اتم است. ذرات جدا شده از انفجار خورشیدی، معمولا با سرعتی همانند دیگر اجسام در فضا حرکت کرده و به سمت زمین می آید. برخورد این ذرات و امواج آنها با میدان الکترومغناطیسی اطراف زمین، موجب ایجاد اختلال در ارتباطات ماهواره ای در سطح زمین می شود. برای مثال در سل 2011، یکی از همین طوفان های خورشیدی و برخورد ذرات و امواج آن با زمین، موجب قطع امواج رادیویی در چین شد. به گفته محققان، خسارات ناشی از طوفان خورشیدی از نظر اقتصادی، 20 برابر بیش از خسارات طوفان هاریکان است.

اوج طوفان های خورشید چه زمانی خواهد بود؟

تعداد طوفان های خورشیدی در برهه های زمانی مختلف، متفاوت است. در زمان اوج طوفان ها، ممکن است در هر روز نیز یک چنین رویدادی پیش رو داشته باشیم، اما در اوقات عادی گاهی در یک هفته ممکن است فقط یک طوفان اتفاق افتد. بر اساس پیش بینی های کارشناسان، سال 2024 زمان اوج این رویداد است.

آیا طوفان های خورشیدی می تواند تهدیدی برای زندگی انسان ها باشد؟

هر ساله یا شاید بتوان گفت هر روز، ممکن است چندین طوفان خورشیدی در فضا اتفاق افتد که خوشبختانه برای انسانها، هیچ ضرری ندارد. تا زمانی که انسانها بر روی سطح زمین هستند، توسط جو و امواج الکترومغناطیسی اطراف جو، تحت محافظت هستند. از طرفی طوفان خورشیدی پدیده ای جدید نیست، بلکه از زمان وجود خورشید و زمین، وجود داشته است. اگر قرار بود آسیبی برای انسان ها داشته باشد، پس اکنون هیچ موجودی در سطح زمین زنده نبود. تنها خطر این طوفان ها زمانی است که فضانوردان در سطح ماه یا هر سیاره دیگری مانند سیاره سرخ مریخ در حال کاوش باشند که در این صورت، ممکن است در برخی موارد تحت تاثیر قدرت این امواج نابود شوند.

تاثیر طوفان های خورشیدی بر وسایل ارتباطی

از طرفی این طوفان های خورشیدی می تواند بر فناوری ها و ارتباطات انسانها در زمین تاثیر گذار باشد و آنها را مختل کند. در واقع امواج الکترومغناطیسی متصاعد شده از خورشید، میدان های مغناطیسی زمین را دچار اختلال کرده و ارتباطات ماهواره را تحت تاثیر قرار می دهد. البته در اغلب موارد این اختلالت سریعا برطرف شده، اما در گذشته مواردی به وجود آمده که حتی تا چند روز، برطرف کردن این قطعی ها امکان پذیر نبوده است.

برای مثال، بارزترین نمونه ای که در خاطر مردم باقی مانده، طوفان خورشیدی 13 مارس سال 1989 بود که در کبک و برخی از مناطق شمالی ایالات متحده بیشترین اختلالات را ایجاد کرده بود. در این حادثه، ارتباطات ماهواره ای و رادیویی بیش از 6 میلیون نفر به مدت 9 ساعت قطع شده بود، سیستم های مخابراتی دچار اشکال شده بود و امکان پرواز هواپیماها و حرکت کشتی ها وجود نداشت. مورد دیگری که البته خسارات بیشتری در پی داشت، طولانی ترین طوفان خورشیدی مربوط به سال 1859 بود که به مدت 17 ساعت به طول انجامید.

وقوع طوفان های خورشیدی در زمان حال چگونه خواهد بود؟

خوشبختانه در حال حاضر محققان اطلاعات بسیاری در مورد طوفان های خورشیدی و چگونگی وقوع آنها دارند. با پیشرفت های بسیاری که در زمینه ارتباطات ماهواره ای در اختیار داریم، کارشناسان بخش هواشناسی بهتر می توانند خورشید را تحت نظر گرفته از انفجارهایی که در سطح آن روی می دهد، مطلع شوند. زمانی که انفجاری مهیب رخ می دهد، معمولا چند روز زمان لازم است تا ذرات و امواج متصاعد شده به زمین برسد.

به محض نزدیک شدن آنها، کلیه وسایل ماهواره ای و ارتباطی و البته رادیویی برای دقایقی قطع و از مدار خارج می شوند تا در اثر برخورد با این امواج ناشی از طوفان خورشیدی آسیب نبیند و در نتیجه اختلال ایجاد نشود. اما بر اساس پیش بینی های کارشناسان، طی تقریبا 10 سال آینده، طوفان های مهیبی روی نخواهد داد، زیرا معمول فاصله بین زمان اوج طوفان ها کمی زیاد است. آخرین طوفان مهیبی که ثبت شده، مربوط به سال 2011 و 2012 است و پس از آن دیگر طوفان قدرتمندی وجود نداشته که بتواند موجب اختلال در سطح زمین شود.

نتیجه گیری مجله اینترنتی ماه

اما آنچه مهم است، توجه به این مسئله است که طوفان های خورشیدی یک پدیده طبیعی هستند که در واقع هیچ آسیبی برای خود انسان ندارد، بلکه فقط امکانات ماهواره ای و مخابراتی را تحت تاثیر قرار می دهند که کارشناسان امیدوارند بتوانند با پیشرفت هر چه بیشتر فناوری ها، این مشکل را نیز به زودی برطرف کرده و از سیستم های ماهواره ای نیز در برابر این طوفان ها محافظت کنند.

محققان اطمینان داده اند که همان طور که تاکنون طوفان خورشیدی آسیبی برای زمین و موجودات آن نداشته، از این پس نیز قادر به نابودی در سطح زمین نخواهد بود، مگر اینکه تغییری خاص در نوع انفجارها روی دهد که در این شرایط پیش بینی رویدادها، مطمئنا کار مشکلی خواهد بود. به هر حال کارشناسان در سطح زمین و در ایستگاه فضایی بین المللی همواره در حال بررسی و رصد کردن اتفاقات دنیای اطراف هستند تا قبل از وقوع حادثه راه حلی برای آن بیابند. با مجله اینترنتی ماه همراه باشید.