سیاره سرخ مریخ
سیاره ی مریخ، چهارمین سیاره ی منظومه ی شمسی است و حجم این سیاره تقریبا نصف زمین است. بین زمین و سیاره سرخ مریخ ، شباهت های بسیاری وجود دارد. اکنون در بخش دانستنی مجله ی ماه قصد داریم تا کمی در مورد تاریخچه ی این سیاره و چگونگی کشف آن و امکان زندگی در مریخ بحث کنیم. اگر شما نیز علاقه مند به شنیدن حقایقی در مورد این سیاره هستید، در ادامه این مقاله علمی با ما همراه باشید.
سیاره سرخ مریخ را چه کسی کشف کرد
از زمانی که امکان سفر به فضا فراهم شد، ماموریت های بسیاری جهت کسب اطلاعات در مورد نزدیکترین سیاره به زمین، تدارک دیده شد. برخی از این ماموریت ها در ارتفاع کم و فقط جهت کسب اطلاعات کلی بود اما تعدادی دیگر، بسیار طولانی بودند. به طوری که برخی از آنها، سال ها به طول انجامید و اطلاعات جامع تری را در اختیار منجمان قرار می داد.
اولین سفر موفقیت آمیز به سیاره سرخ مریخ در سال 1965 صورت گرفت و پس از آن، ماموریت های دیگری از سوی ناسا، شوروی، آژانس فضایی اروپا و سازمان تحقیقات فضایی هند، انجام شد که آنها نیز موفقیت آمیز بودند. اما مواردی مثل سفر چینی ها و ژاپنی ها به مریخ، با شکست مواجه شد که در ادامه، به صورت مختصر، ماموریت های انجام شده به سیاره ی سرخ را شرح خواهیم داد.
تلاش برای رسیدن به گوی سرخ فضایی نتیجه داد !
اولین تلاش ها جهت سفر به مریخ و کشف امکان زندگی در سیاره سرخ در همان اوایل توانایی انسان ها جهت سفر به فضا صورت گرفت. اولین ماهواره ای که به فضا فرستاده شد، در سال 1957 و با نام Sputnik بود و دقیقا 3 سال بعد، آژانس فضایی اروپا تصمیم گرفت تا ماموریتی به مریخ داشته باشد. اروپا از یک طرف در پی این بود تا اولین مرکزی باشد که به مریخ سفر میکند و ناسا نیز از طرف دیگر در تلاش برای کسب همین عنوان و رقابت با اروپا بود.
Mariner 4 اولین ماهواره ای که در مریخ فرود آمد
طی سال های 1960 تا 1964 ماموریت های زیادی جهت رسیدن به مریخ سرخ انجام گرفت که همه ی آنها موفقیت آمیز نبودند، اما سرانجام ماهواره Mariner 4 توانست این هدف را محقق کند. این فضاپیمای آمریکایی کار خود را از سال 1953 در محیط کهکشان راه شیری آغاز کرده بود، برای اولین بار توانست در سال 1965، 21 عکس از مریخ را به زمین مخابره کند. دو روز پس از آن، شوروی ماهواره ی Zond 2 را برای دستیابی به مریخ راهی کرد که این ماهواره توانست به مریخ برسد، اما پس از رسیدن به آن محدوده، فرستنده های رادیویی آن از کار افتاد و امکان مخابره ی هیچ تصویری وجود نداشت.
ناسا نیز در سال 1969، ماهواره ی Mariners 6 را به فضا فرستاد و توانست تصاویر متعددی را از زوایای مختلف سیاره سرخ مریخ ، ارائه دهد. نکته ی جالب اینکه اغلب ماهواره ها دقیقا از زاویه ای خاص مریخ را نظاره می کردند و عکس های گرفته شده نیز همه شبیه به هم بودند، به همین دلیل محققان به این نتیجه رسیدند که سطح مریخ همانند ماه، دارای پستی و بلندی های فراوان است و این نقطه سرآغازی برای فصل جدید تحقیقات و اکتشافات بود.
موفقیت آمیزترین سفر به مریخ از آن روسیه شد
پس از آن ماموریت های زیادی از سال 1969 تا 1971 انجام شد که تقریبا همه ی آنها ناموفق بود. در سال 1971 شوروی ماهواره Mars 2 را به فضا فرستاد و این ماهواره توانست با موفقیت به مریخ رسیده و ماموریت خود را انجام دهد. پس از آن، Mars 3 به فضا ارسال شد و این بار فضاپیما توانست حتی برای چند ثانیه بر روی مریخ فرود آید. تمامی تصاویری که تا آن زمان از مریخ دریافت شده بود، با ارسال عکس های جدید توسط Mariner 9 کنار گذاشته شد و دیدگاهی تازه به سطح مریخ آغاز شد. در واقع سفر این فضاپیما و نتایج حاصل از آن، یک شگفتی بزرگ پدید آورده بود.
سطح مریخ پر از گرد و غبار حاصل از بروز طوفان های متعدد است؛ طوفان هایی که با مخرب ترین طوفان های دنیا در زمین نیز قابل مقایسه نبودند. علاوه بر این، جزئیاتی شبیه به مواد آتشفشانی نیز در آنجا کشف شد. این ماهواره حدود یک سال اطراف سیاره سرخ مریخ در حال تحقیق بود و در سال 1972 به زمین بازگشت در حالی که 7329 عکس از مریخ تهیه کرده بود. این مسئله کاملا روشن بود که مریخ، کاملا متفاوت از زمین و هسته مریخ تا حدودی از هسته زمین مجزا است. شوروی در پی همین کشفیات، ماموریت ماهواره های Mars را ادامه داد که البته بعضی از آنها موفقیت آمیز نبود و برخی دیگر فقط در حد چند ثانیه موفقیت را به روسیه داد.
فضاپیمای وایکینگ 1 و 2
در سال 1975، ناسا دو فضاپیما با قابلیت چرخش و فرود را به مریخ فرستاد. یک سال بعد، یعنی در سال 1976، Viking 1 که قابلیت فرود داشت با موفقیت به سفر خود خاتمه داد و به زمین برگشت، در حالی که Viking 2 همچنان در حال گردش به دور مریخ بود. دقیق ترین و مفصل ترین گزارش هایی که تا کنون از مریخ دریافت شده، متعلق به این فضاپیماها هستند. در آن زمان، فرضیه ای مبنی بر وجود حیات در مریخ مطرح شد که با نتایج به دست آمده از سفر اخیر ماهواره ی ناسا، منتفی شد. اما مشخص شد که سنگ هایی در مریخ یافت شده که جنس و نوع آنها در زمین نیز وجود دارد. پس احتمالا این سنگ ها از مریخ به زمین پرتاب شده است.
دقیق ترین و جامع ترین اطلاعات مربوط به مریخ، مربوط به سفر ماهواره ها در دهه ی 1990 بود که البته برخی از ماموریت ها، در لحظه ی نهایی، با شکست مواجه می شد. شکست این ماموریت ها، علاوه بر تلف شدن وقت محققان، موجب از دست رفتن مقدار زیادی بودجه ای می شد که برای آن در نظر گرفته بودند. بنابراین محققان و کارشناسان ناسا در پی آن بودند تا با استفاده از فناوری های پیشرفته تر، ماموریت های سریع و کم هزینه با دقت بالا طراحی کنند.
پیدایش فرضیه وجود آب در مریخ
در همین راستا، ماموریت های بعدی با احتمال خطای کمتر صورت گرفت و در خلال آنها، نشانه هایی از آب نیز در سطح سیاره ی مریخ مشاهده شد. سال 1997، سالی بود که اولین ماموریت بر اساس طراحی جدید، با موفقیت صورت گرفت. این زمانی بود که وجود آب در سیاره مشتری هنوز به اثبات کامل نرسیده بود و تحقیقات همچنان محدود به مریخ و زوایای پنهان آن می شد.
ناسا، آژانس فضایی اروپا، روسیه و ژاپن از جمله گروه هایی بودند که در این ماموریت ها شرکت کرده و هر کدام اطلاعاتی جامع از سطح مریخ برای دانشمندان سطح زمین مخابره کردند. در پی این جریانات، فرضیه ی وجود آب در مریخ به اثبات رسید و مشخص شد که حتی عناصر زیادی نیز در آن جا وجود دارد. هند آخرین کشوری بود که دست به طراحی ماموریت هایی براساس اصل کم هزینه بودن و دقیق بودن زد. در حال حاضر نیز یک کاوشگر در فضا در حال بررسی بیشتر عناصر حیات در مریخ است.
گالیله مریخ را کشف کرد
این ها مجموعه ماموریت هایی بودند که جهت کسب اطلاعات از سیاره سرخ مریخ تاکنون انجام شدند. در نسخ قدیمی که مجله اینترنتی ماه از آن نکاتی را برگرفته است این چنین بیان شده که گالیله اولین شخصی بود که مریخ را کشف کرد. اما اطلاعات دقیقی از چگونگی کشف آن تا مدت ها در دست نبود تا اینکه آرزوی دیرینه انسان ها برای سفر به فضا محقق شد و اکنون محققان توانسته اند کم و بیش این سیاره را حتی با ارسال ربات هوشمند به فضا بجای انسان، شناسایی و اطلاعات جامعی از آن به دست آورند.