کلسترول بالا

بخش های مختلفی از بدن ما را چربی ها تشکیل می دهند. در واقع بر خلاف تصور ما، وجود چربی ها تا حدودی برای بدن ضروری است، زیرا عملکرد بخش های مختلفی از بدن مثل مغز و یا فعالیت و ترشح هورمون ها به وجود چربی بستگی دارد. بر اساس آن چه که پیش از این در مجله سلامت ماه عنوان شده، وجود مقادیر زیادی چربی در عروق و در سیستم گردش خون، خطر ابتلا به بیماری های قلبی را افزایش خواهد داد. این بدان معنی است که حفظ تعادل در میزان چربی های بدن، از نکات بسیار ضروری جهت حفظ سلامت عمومی است. کلسترول نوعی چربی خاص در بدن است که وظایف متعددی دارد، در عین حال، کلسترول بالا با عنوان بیماری چربی خون شناخته شده و عوارض بسیاری برای فرد و سلامت وی در پی خواهد داشت.

کلسترول بالا به چه معناست

کلسترول، یک ماده مومی و چرب است که در کبد تولید می شود. این ماده برای تشکیل غشای سلولی، جذب ویتامین D و هورمون های خاص بسیار حیاتی است. کلسترول در آب حل نمی شود، بنابراین به تنهایی نمی تواند از بدن عبور کند. ذرات شناخته شده ای به نام  لیپوپروتئین ها به انتقال کلسترول از طریق جریان خون کمک می کنند. دو شکل عمده لیپوپروتئین وجود دارد.

• لیپوپروتئین های با چگالی کم ( LDL ) که به آن ها کلسترول بد نیز گفته می شود. این مواد می توانند در عروق، ایجاد شده و منجر به مشکلات جدی سلامتی مانند حمله قلبی یا سکته مغزی شوند.
• لیپوپروتئین های با چگالی بالا( HDL ) که به آن ها کلسترول خوب خون هم گفته می شود. این کلسترول ها به بازگشت کلسترول بد خون به کبد و از بین رفتن آن ها کمک می کنند.

مصرف مواد غذایی که حاوی مقادیر زیادی چربی هستند، سطح کلسترول  بد خون را افزایش می دهد. این مسئله، به کلسترول بالا معروف بوده، هم چنین به آن ” هیپرکلسترولمی ” یا ” هیپرلیپیدمی ” نیز گفته می شود. اگر سطح کلسترول LDL خیلی زیاد، یا سطح کلسترول HDL خیلی کم باشد، رسوبات چربی در رگ های خونی ایجاد می شوند. این رسوبات، جریان خون مناسب در شریان ها را دشوار می کنند. این مسئله، می تواند باعث ایجاد مشکلاتی در تمام قسمت های بدن به ویژه در قلب و مغز شده یا حتی کشنده باشند.

کلسترول بالا خطری که همه سنین را تهدید می کند

کلسترول بالا برای همه افراد، حتی افراد جوان و لاغر نیز می تواند اتفاق بیفتد. هم چنین افرادی که خوب غذا می خورند یا ورزش می کنند ممکن است به این مشکل دچار شوند. دلیل این مسئله این است که کلسترول بالا دارای علل مختلفی است. این بیماری می تواند ناشی از شیوه زندگی ناسالم بوده یا دلایل ژنتیکی داشته باشد. کلسترول بالا بسیار رایج است، اما اغلب افراد از ابتلا به آن آگاهی ندارند. به همین دلیل افراد باید به طور مرتب وضعیت چربی خون را کنترل نمایند. نوع دیگری از چربی خون به نام تری گلیسیرید نیز می تواند خطرناک بوده و منجر به مشکلات متعددی شود، این مشکل به کنترل و بررسی نیاز دارد. در صورتی که کلسترول شما افزایش یافته است، درمان های مختلفی برای حل مشکل وجود دارند، اما معمولاً با تغییر در سبک زندگی می توان کلسترول را به طور طبیعی کاهش داد.

علل ابتلا به کلسترول بالا چیست

کلسترول بالا دلایل مختلفی چون وراثت، رژیم غذایی و شیوه زندگی دارد. معمولاً بیماری های جدی در کبد، تیروئید یا کلیه ممکن است بر کلسترول خون تأثیر بگذارد. در ادامه به شرح علل ابتلا به کلسترول بالا خواهیم پرداخت:

• وراثت: ژن ها می توانند بر سوخت و ساز کلسترول بد در بدن، موثر باشند. ” هایپرکلسترولمی فامیلی ” نوعی کلسترول بالا است که می تواند منجر به بیماری های زودرس قلب شود.
• وزن: اضافه وزن می تواند سطح کلسترول بد خون را به طور متوسط، ​​افزایش دهد. کاهش وزن نیز به کاهش LDL و افزایش HDL کمک خواهد کرد.
• سن و جنسیت: زنان معمولاً پیش از یائسگی، سطح کلسترول کلی پایین تری نسبت به مردان در همان سن دارند. با افزایش سن زنان و مردان، میزان کلسترول خون آن ها تا حدود سن 60 تا 65 سال افزایش می یابد. پس از حدود 50 سالگی نیز، زنان اغلب نسبت به مردان در همان سن، كلسترول كلی بالاتری دارند.
• مصرف الکل: مصرف متعادل الکل، میزان کلسترول خوب خون را افزایش داده، اما از میزان کلسترول بد خون کم نخواهد کرد. به همین دلیل، پزشکان هنوز به طور دقیق نمی دانند که آیا الکل می تواند خطر ابتلا به بیماری های قلبی را کاهش دهد یا خیر. نوشیدن زیاد الکل می تواند به کبد و ماهیچه های قلب آسیب رسانده، هم چنین منجر به فشار خون بالا شود و سطح تری گلیسیرید را نیز بالا ببرد. به دلیل وجود همین خطرات است که از نوشیدنی های الکلی نباید به عنوان راهی برای جلوگیری از بیماری های قلبی استفاده کرد.
• استرس: بسیاری از مطالعات نشان داده اند که استرس طولانی مدت، می تواند یکی از دلایل ابتلا به کلسترول بالا باشد. استرس می تواند بر عادت های غذایی افراد تاثیر بگذارد. به عنوان مثال، وقتی فرد استرس دارد ممکن است، با خوردن غذاهای چرب خود را آرام کند. چربی اشباع شده و کلسترول موجود در این مواد غذایی باعث ابتلای فرد به کلسترول بالا خواهند شد.

علائم ابتلا به کلسترول بالا

کلسترول بالا، معمولا علامتی ندارد. در بیشتر موارد، این مشکل تنها سبب بروز حوادث اضطراری می شود. به عنوان مثال، سکته یا حمله مغزی و قلبی می تواند نشانه آسیب ناشی از کلسترول بالا باشد. این وقایع معمولا تا زمانی که کلسترول بالا منجر به تشکیل پلاک هایی موسوم به پلاک کلسترول در شریان ها نشود، رخ نخواهند داد. این پلاک ها می توانند شریان ها را باریک کرده و باعث شوند خون کمتری از آن ها عبور کند. تشکیل پلاک، آرایش پوشش شریان ها را تغییر داده و منجر به عوارض جدی خواهد شد.

آزمایش خون، تنها روش آگاه شدن از بیماری کلسترول است. داشتن سطح کلی کلسترول  بیشتر از 240 میلی گرم بر دسی لیتر نشان می دهد که فرد به کلسترول بالا مبتلاست. پس از 20 سالگی از پزشک خود بخواهید که برای شما تست کلسترول تجویز کند. سپس این آزمایش را هر 4 تا 6 سال  تکرار کنید. اگر سابقه خانوادگی چربی خون دارید ، پزشک ممکن است به شما توصیه کند که کلسترول خون خود را بیشتر چک کنید. فاکتورهایی چون داشتن فشار خون بالا، اضافه وزن و استعمال دخانیات نیز، میزان نیاز به آزمایش کلسترول را افزایش می دهند.

روش های درمان کلسترول بالا

قطعا این بیماری نیز همانند هر اختلال دیگری نیاز به درمان های خاص دارد و بسته به ویژگی های هر بیمار، روش های درمان متفاوت خواهد بود. اما به طور کلی، یک سری راه کارها به درمان هر چه بهتر افزایش سطح کلسترول کمک می کند، مواردی مثل:

شناخت خطرات کلسترول بالا

کلسترول بالا ممکن است تنها تهدیدی برای قلب شما نباشد. داشتن هر یک از این عوامل خطرزا می تواند احتمال حمله قلبی یا سکته مغزی را افزایش دهد:

• سابقه فامیلی بیماری های قلبی
• فشار خون بالا
• استعمال دخانیات
• کمبود فعالیت بدنی
• چاقی
• دیابت

اگر هر یک از این عوامل خطر را دارید ، در مورد راه های مدیریت آن ها با پزشک خود مشورت کنید.

برنامه ریزی برای رسیدن به کلسترول متعادل

از پزشک خود در مورد این که نیاز دارید کلسترول بد خود را تا چه اندازه کاهش و کلسترول خوب را تا چه اندازه افزایش دهید، پرسش کنید. سطوح ایده آل کلسترول ازین قرارند:

• کلسترول کلی: کمتر از 200 میلی گرم بر دسی لیتر
• کلسترول LDL: کمتر از 100 میلی گرم بر دسی لیتر
• کلسترولHDL : 60 میلی گرم بر دسی لیتر یا بیشتر

سطح کلسترول مورد نظر شما بسته به سن، جنس و خطرات بیماری قلبی ممکن است کمی پایین تر یا بالاتر باشد.

تغییر در رژیم غذایی

ایجاد چند تغییر در رژیم غذایی می تواند به کنترل کلسترول بالا کمک کند. از مصرف غذاهایی که دارای این نوع چربی ها هستند خودداری کرده یا مصرف آن ها را محدود کنید:

• چربی های اشباع شده: فرآورده های حیوانی، کلسترول بد خون را افزایش می دهند. گوشت قرمز، لبنیات پرچرب، تخم مرغ و روغن های گیاهی مانند روغن نخل و نارگیل همگی دارای چربی اشباع هستند.
• چربی های ترانس: این چربی های مصنوعی از طریق یک فرایند شیمیایی که روغن گیاهی مایع را به روغن جامد تبدیل می کند، تولید می شوند. مواد غذایی که دارای چربیهای ترانس هستند شامل غذاهای سرخ شده، فست فود و غذاهای پخته شده است. این غذاها از نظر میزان مواد مغذی، ضعیف بوده و باعث افزایش وزن شده و کلسترول خون را نیز افزایش می دهند.

از طرف دیگر، برخی غذاها می توانند به پایین آوردن کلسترول LDL کمک کرده از جذب کلسترول توسط بدن، جلوگیری کنند. این مواد غذایی عبارتند از:

• غلات کامل مانند جو دوسر
• آجیل و دانه ها
• آووکادو
• لوبیاها
• روغن های گیاهی سالم مانند آفتابگردان ، روغن گلرنگ و روغن زیتون
• ماهی های چرب مانند ماهی سالمون ، ماهی خال مخالی و شاه ماهی
• سویا
• میوه هایی مانند سیب، گلابی و انواع توت
• آب پرتقال ، مارگارین و سایر محصولات غنی شده با استرول ها و استنول ها

فعالیت بدنی و ورزش

پیاده روی سریع یا دوچرخه سواری به طور روزانه، می تواند سطح کلسترول HDL  را تقویت کرده هم چنین باعث خروج LDL اضافی از طریق جریان خون شود. سعی کنید حداقل 5 روز در هفته و هر روز 30 دقیقه ورزش هوازی ( ایروبیک ) را با شدت متوسط ​​انجام دهید. اضافه وزن به ویژه در قسمت های میانی بدن می تواند منجر به افزایش LDL و کاهش HDL شود. از دست دادن تنها 10 درصد از وزن بدن در درمان کلسترول بالا بسیار موثر خواهد بود. تغذیه مناسب و ورزش منظم می تواند به شما در کاهش وزن اضافی کمک کند.

ترک سیگار

دخانیات، علاوه بر خطر ابتلا به سرطان ریه و دیگر بیماری های مزمن دستگاه تنفسی، می تواند بر سطح کلسترول خون نیز موثر باشد. افرادی که سیگار می کشند، کلسترول کلی و LDL بیشتری داشته و در مقابل HDL کمتری دارند. گزینه های مختلفی برای ترک سیگار وجود دارد. اگر قبلا روشی را امتحان کرده و موفق نشده اید از پزشک خود بخواهید که راه جدیدی را به شما پیشنهاد کند.

مصرف دارو

اگر تغییرات شیوه زندگی به تنهایی نتوانسته اند، به شما در درمان کلسترول بالا کمک کنند، استفاده از داروهای تجویزی می توانند موثر باشند. برای مصرف دارو با پزشک خود مشورت کنید. پزشک، با توجه به خطرات بیماری های قلبی و سایر عوامل به تجویز دارو خواهد پرداخت. داروهایی که معمولا برای درمان کلسترول بالا تجویز می شوند، شامل این مواردند:

• استاتین ها: این داروها فعالیت ماده ای که باعث افزایش کلسترول بدن می شوند را مختل می کنند. آتورواستاتین، فلوواستاتین، لوواستاتین، پیتواستاتین، پرواستاتین، روزوواستاتین و سیمواستاتین، نمونه هایی از استاتین ها هستند.
• متوقف کننده های اسید صفراوی: این داروها از جذب اسیدهای صفراوی موجود در معده توسط خون پیشگیری می کنند. به منظور تولید بیشتر این مواد گوارشی، کبد نیاز دارد که از خون چربی بگیرد که این کار به کاهش کلسترول خون کمک خواهد کرد. کلستیرامین و کلستیپول نمونه هایی از این داروها هستند.
• مهارکننده های جذب کلسترول: این داروها با مهار جذب کلسترول به وسیله روده ها به کاهش کلسترول کمک می کنند. این دسته دارای دو داروست. نخستین دارو، ezetimibe نام داشته و دومی ezetimibe-simvastatin می باشد که ترکیبی از مهارکننده های جذب کلسترول و استاتین است.
• نیاسین: نیاسین، همان ویتامین ب است که به افزایش کلسترول خوب خون کمک می کند. برندهای تجویزی نیاسین، نیاکور و نیاسپان نام دارند.

درصد قابل توجهی از چربی های اضافی در بدن، از طریق مصرف غذاهای چرب با روغن های نامناسب تشکیل می شود، از این رو توجه به تغذیه نقش به سزایی در کنترل و درمان کلسترول بالا دارد. شناخت روش های کاهش کلسترول کمک می کند تا بتوان تا حد زیادی از بروز سکته های قلبی به عنوان اولین عامل مرگ و میر در جهان پیشگیری نمود. در دیگر بخش های مجله اینترنتی ماه ، در مورد این روش ها بیشتر بخوانید.