بیماری کم خونی یا آنمی
خون از اجزای متعددی تشکیل شده است که هر کدام باید به مقدار و تعدادی مشخص موجود باشد تا بتواند عملکرد خود را به خوبی انجام دهد. پلاکت، گلبول قرمز و گلبول سفید، از جمله اجزای اساسی خون هستند. همانطور که می دانید، گلبول قرمز دلیل قرمزی خون ، گلبول سفید دارای نقش اساسی و عضو حیاتی سیستم ایمنی بدن و پلاکت نیز، منعقد کننده خون در هنگام خونریزی است. در صورتی که شمار هر کدام از این اجزاء از حد معمول کمتر باشد، مشکلات خاصی در بدن به وجود خواهد آمد. به وضعیتی که در آن، مقدار و تعداد گلبول های قرمز خون کم باشد، بیماری کم خونی یا آنمی گفته می شود. اکنون در مجله سلامت ماه علائم کم خونی را بررسی می کنیم و راهکار های مفیدی را ارائه خواهیم کرد؛ پس با ما همراه باشید.
تشخیص بیماری کم خونی یا آنمی
همانطور که اشاره شد، کاهش تعداد گلبول های قرمز در جریان گردش خون را با عنوان کم خونی می شناسیم. کم خونی یکی از شایع ترین بیماری های خونی در میان افراد است. بر اساس آمارها، 1 میلیارد و 62 میلیون نفر از مردمان ساکن کره زمین، مبتلا به کم خونی هستند. معمولا کم خونی در حین وجود دیگر اختلالات در بدن شناسایی می شود، به این معنی که در اثر بروز ناهماهنگی در عملکرد یکی از بخش های بدن، فرد متوجه می شود که کمبود گلبول های قرمز، موجب کم خونی شده و اختلالات دیگری را نیز به همراه خواهد داشت.
نشانه های کم خونی
از مشخص ترین و بارزترین نشانه های بیماری کم خونی یا آنمی در بدن، ضعف و کمبود انرژی است. در واقع این علامت در همه افراد مبتلا به این بیماری، دیده می شود. اما از دیگر علائم کم خونی ، می توان اشاره کرد به :
- رنگ پریدگی
- ضربان قلب سریع یا نامنظم
- تنگی نفس
- درد قفسه سینه
- سردرد
- سبکی سر و گیجی
در مواردی که کم خونی حاد نباشد، یک یا دو مورد از این علائم بیشتر بروز نخواهد کرد.
دلایل بیماری کم خونی یا آنمی
بدن برای ادامه حیات، نیاز به گلبول قرمز دارد. گلبول های قرمز در بردارنده مقادیر زیادی هموگلوبین هستند، هموگلوبین نوعی پروتئین پیچیده است که وظیفه انتقال اکسیژن به اندام های مختلف را بر عهده دارد. با کمبود هموگلوبین و گلبول قرمز، عملا اندام های بدن از کار خواهند افتاد، زیرا اکسیژن کافی برای فعالیت ندارند. بیماری کم خونی یا آنمی انواع مختلفی دارد که هر کدام در اثر ایجاد اختلالی به وجود می آیند، متخصصان علت کم خونی را به 3 عامل اصلی تقسیم بندی کرده اند. که به صورت کلی یا در اثر از دست دادن خون، کاهش تولید گلبول قرمز و اختلال در عملکرد گلبول قرمز و طول عمر آن.
کم خونی در اثر از دست دادن خون
یکی از انواع بیماری کم خونی یا آنمی با عنوان کم خونی ناشی از فقر آهن نامگذاری می شود که در اثر از دست دادن مقادیر قابل توجهی خون به هر دلیلی، در فرد ایجاد می شود. زمانی که بدن دچار آسیب یا جراحتی شده باشد، مقدار زیادی خون از آن خارج خواهد شد. در این صورت مقدار مایعات بدن برای عبور از عروق کم شده و در نتیجه اعضا و بافت های اطراف برای کمبود جریان مایعات بدن، مقداری آب از خود خارج کرده و به رگ ها می فرستند. در این شرایط، اگرچه مایعات بدن به حد نرمال و طبیعی رسیده، اما به دلیل حجم زیاد آب، تعداد گلبول های قرمز کاهش می یابد. این وضعیت را کم خونی ناشی از خونریزی می نامند.
خونریزی یا مزمن است یا مقطعی. خونریزی مقطعی در شرایطی مثل اعمال جراحی، زایمان و یا هر گونه جراحتی که منجر به آسیب به رگ ها شود. خونریزی های مزمن، از دلایل اصلی کم خونی هستند. در واقع این نوع خونریزی بیش از دیگر عوامل، می تواند باعث کاهش تعداد گلبول های قرمز و بروز علائم کم خونی شود.
کم خونی در اثر کاهش تولید گلبول قرمز
مغز استخوان، بافتی نرم و اسفنجی است که دقیقا در وسط استخوان قرار دارد. این ماده، از عناصر اصلی ساخت و تولید گلبول قرمز، گلبول سفید و سلول های بنیادی است. در صورت بروز هرگونه آسیب به مغز استخوان، تولید گلبول های قرمز کاهش یافته و بدن دچار کم خونی خواهد شد.
کم خونی در اثر اختلال در گلبول های قرمز
طول عمر طبیعی هر گلبول قرمز در بدن، تقریبا 120 روز است. اما در برخی مواقع در اثر ایجاد اختلال در عملکرد سیستم ایمنی، این گلبول ها با عنوان عامل بیماری زا شناسایی شده و از بین می روند. در این صورت، بدن دچار کمبود گلبول قرمز و نهایتا بیماری کم خونی یا آنمی می شود.
از دیگر عواملی که میتواند گلبول های قرمز را از بین ببرد، شامل:
- عفونت
- مصرف برخی داروها مثل آنتی بیوتیک ها
- زهر یا نیش مار و عقرب
- سموم ایجاد شده در اثر ایجاد برخی بیماری ها مثل بیماری های کبدی
- فشار خون شدید
- اختلالات ایجاد شده در اثر لخته شدن خون
- بزرگ شدن طحال
درمان بیماری کم خونی
درمان کم خونی به طور مستقیم به نوع آن بستگی دارد. در صورتی که کم خونی در اثر خونریزی ها به وجود آید، می بایست فرد تحت عمل جراحی قرار گرفته تا عامل خونریزی از بین برود. از دیگر روش های درمانی کم خونی ، می توان به این موارد اشاره کرد:
- کم خونی فقر آهن : مصرف مکمل های آهن و منابع طبیعی آهن و در صورت نیاز، تزریق خون
- کم خونی در اثر کمبود ویتامین ها : تزریق ویتامین B12 و مصرف مکمل های فولیک اسید
- کم خونی ناشی از برخی بیماری های خاص : تزریق خون یا هورمون هایی که موجب تحریک مغز استخوان جهت تولید گلبول قرمز می شود.
- کم خونی آپلازی : تزریق خون جهت تقویت گلبول های قرمز موجود در خون
- کم خونی در اثر اختلالات سیستم ایمنی : مصرف داروهای تقویت کننده سیستم ایمنی
- کم خونی در اثر اختلال در مغز استخوان : مصرف داروهای خاص یا پیوند مغز استخوان
- کم خونی همولیتیک : عمل جراحی برداشت طحال، داروهای تقویت کننده سیستم ایمنی یا تزریق خون
اثرات کم خونی بر بدن
بیماری کم خونی در مراحل اولیه با ضعف، کمبود انرژی، گیجی یا سردردهای متعدد خود را نشان می دهد. اما در صورتی که درمان نشده و به همین صورت رها شود، می تواند منجر به بروز آسیب های جدی به اندام های بدن شود، زیرا با کمبود گلبول قرمز، اعضا دچار کمبود اکسیژن خواهند شد و به تدریج کارآیی خود را از دست خواهند داد. بیماری های قلبی، از دیگر عوارض کم خونی در بدن است. هر چه مقدار گلبول قرمز کمتر باشد، قلب برای تامین اکسیژن تلاش بیشتری کرده و امکان آسیب پذیری آن بیشتر می شود. اگر کم خونی در زنان باردار درمان نشود، می تواند موجب تولد نوزاد نارس یا نوزاد با وزن بسیار کم شود.
علائم کم خونی فقر آهن ، آسیب های جدی را به ریه ها وارد می کند. بی نظمی ضربان قلب و بروز سکته قلبیو نارسایی قلبی نیز از دیگر عوارض کم خونی فقر آهن هستند. خوشبختانه، کم خونی جزو آن دسته بیماری هایی است که سریعا قابل تشخیص بوده و تقریبا درمان آن به طور کامل و 100 درصد امکان پذیر است. اما اگر بدون درمان و دارو رها شود و بیماری های قلبی را پدید آورد، حتی جان فرد را به خطر انداخته و می تواند منجر به مرگ فرد شود. به طور کلی بر اساس گفت های بخش سلامت مجله اینترنتی ماه ، زنان بیش از مردان دچار بیماری کم خونی یا آنمی می شوند و درصد مرگ و میر در این مورد نیز بیشتر در زنان اتفاق می افتد.