بی نظمی ضربان قلب و بروز سکته های قلبی
در حالت طبیعی با هر بار پمپاژ خون، یک تپش در قلب اتفاق می افتد. این تپش که با عنوان ضربان قلب شناخته می شود، تعداد مشخص و البته ریتم مشخصی نیز دارد. به هم خوردن این ریتم ، دلایل مختلفی دارد و می توان آن را نوعی اختلال در عملکرد قلب به حساب آورد. این اعتقاد وجود دارد که نامتناسب بودن ضربان قلب ، می تواند یکی از علل بروز و دلایل سکته های قلبی باشد. اما اینکه این ادعا تا چه حد درست بوده و ریشه علمی دارد یا خیر، مطلبی است که تحت عنوان بی نظمی ضربان قلب و بروز سکته های قلبی ، در بخش سلامت مجله ماه ، به آن پرداخته خواهد شد.
بررسی بی نظمی ضربان قلب و بروز سکته های قلبی
زمانی که تعداد ضربان قلب در یک دقیقه بیشتر یا کمتر از 100 باشد، فرد با عدم تناسب ضربان قلب مواجه است. هر چند که در برخی موارد، مثل فشارهای روحی و فیزیکی یا انجام فعالیت های ورزشی، افزایش تپش قلب، طبیعی است. در برخی موارد، تشخیص این عدم تناسب به وسیله دستگاه ثبت ضربان قلب امکان پذیر است. اگر چه این حالت، به خودی خود زیاد خطرناک نیست، اما ممکن است منجر به بروز عوارض جدی تر مثل سکته قلبی شود. پس باید به محض مشاهده این حالت، علت آن را جست و جو کرد.
دلایل سکته قلبی
همه ما قطعا در مورد تاثیر چاقی و اضافه وزن بر بروز سکته های قلبی واقف هستیم. اما نکته ای که شاید کمتر در رابطه با دلایل سکته قلبی مد نظر قرار گرفته، اندازه دور کمر است. به گفته محققان، اندازه دور کمر بیش از 80 سانتی متر در زنان و بیش از 85 سانتی متر در مردان، خطر ابتلا به آسیب های قلبی عروقی به ویژه سکته قلبی را بیشتر می کند.
انواع مختلف بی نظمی در ضربان قلب
بی نظمی در ضربان قلب یا آریتمی، اشکال مختلفی دارد که موارد زیر از جمله آن هاست :
- فیبریلاسیون دهلیزی
- تاکیکاردی
- فیبریلاسیون بطنی
- ضربان های نابهنگام
- ضربان قلب کند یا آهسته
شایع ترین دلیل بی نظمی در ضربان قلب
یکی از شایع ترین اشکال آریتمی یا بی نظمی در ضربان قلب ، فیبریلاسیون دهلیزی است که بیش از 2،5 میلیون نفر از جمعیت آمریکا به آن مبتلا هستند. این حالت زمانی اتفاق می افتد که یکی از دهلیز های قلب، به شکلی نامنظم و با سرعت زیاد، می تپد. این شکل از آریتمی ، اگر چه به خودی خود خطرناک نیست، اما می تواند با ایجاد فشار در جریان خون ، موجب لخته شدن آن و ایجاد خطر ابتلا به سکته قلبی شود به صورتی که آن را عامل اصلی بی نظمی ضربان قلب و بروز سکته های قلبی می دانند. امکان بروز فیبریلاسیون دهلیزی در افراد زیر 50 سال، بسیار کم است، اما غیر ممکن نیست. به طور کلی، این بی نظمی ضربان قلب، بیشتر در افراد مسن دیده می شود. راه درمان این حالت نیز، مصرف داروهایی است که تپش قلب را کنترل می کند.
داروهای قلبی
از آن جایی که قلب یکی از اعضای حساس بدن بوده، مصرف خودسرانه داروها نه تنها موجب بهبود وضعیت نمی شود، بلکه ممکن است مشکل جدیدی ایجاد کند. بهتر است برای تشخیص بیماری و تجویز دارو حتما به پزشک مراجعه کرد، بر اساس دستورالعمل او داروها را مصرف کرد و از پیشنهاد دادن آن دارو به دیگران جدا خودداری نمود.
تاکیکاردی
تاکیکاردی معمولا به صورت ناگهانی اتفاق می افتد یعنی به شکل کاملا اتفاقی تعداد ضربان قلب ، افزایش می یابد. در مواردی که این افزایش تپش در اثر ورزش، فعالیت بدنی، تب یا حالات روحی باشد، مشکل خاصی در پی نخواهد داشت و نیاز به درمان ندارد. اما نوعی از آریتمی به نام PSVT ، بسیار خطرناک بوده و موجب ایجاد حملات قلبی در فرد می شود. این حالت خاص آریتمی در اثر انتقال سیگنال های عصبی از دهلیزها ایجاد می شود. تاکیکاردی، بیشتر کودکان و نوجوانان را درگیر کرده و بروز آن در زنان، بیش از مردان است.
درد قفسه سینه نشانه بروز سکته استهر چند که درصد زیادی از زنان به هنگام حمله قلبی ، این نشانه را احساس نخواهند کرد، اما به هر حال درد قفسه سینه در زنان ، به عنوان یکی از علائم اصلی آسیب های قلبی شناخته می شود. این درد همواره با فشار، سوزش و احساس خفقان همراه است
فیبریلاسیون بطنی
یکی از شایع ترین دلایل بی نظمی ضربان قلب و بروز سکته های قلبی و بعبارتی مرگ بارترین نوع آریتمی یا نامنظمی در ضربان قلب، فیبریلاسیون بطنی است. این حالت زمانی اتفاق می افتد که بطن قلب به جای پمپاژ خون، به لرزش درآمده و از آن جایی که بیشترین مسئولیت خون رسانی در سیستم گردش خون بر عهده این بخش است، پس از چند دقیقه فرد را از پا در می آورد. در حقیقت، فیبریلاسیون بطنی ، یک حالت زمینه ساز بیماری نیست، بلکه طی چند دقیقه شروع شده و منجر به مرگ فرد خواهد شد. بروز این مشکل در افرادی که پیش از این سابقه بیماری های قلبی داشته اند، متداول تر است. برای پیشگیری از این حالت، اغلب بیماران قلبی از داروهای خاصی در این رابطه استفاده می کنند.
ضربان های نابهنگام قلب
در اغلب موارد وجود عامل بی نظمی ضربان قلب و بروز سکته های قلبی ، به این صورت است که یا تعداد ضربان ها زیاد یا کمتر از حد معمول است که عموما بی خطر است و هیچ علامت و نشانه خاصی ندارد. حتی اگر بیمار ادعا کند که علامتی را مشاهده کرده، این علامت چیزی به جز احساس ملایم ضربه در قفسه سینه نیست. ضربان نابهنگام ممکن است در هر سن یا وضعیت جسمانی اتفاق افتد، اما در بیماران قلبی یا افراد سالم پس از ورزش سنگین یا اعتیاد به مصرف نیکوتین و کافئین، بیشتر مشاهده می شود. اگر تعداد دفعات بروز این حالت افزایش یافت، باید در این باره با یک متخصص قلب ، مشورت کنید.
ضربان قلب کند یا آهسته
بردی کاردیا نوعی آریتمی است که در آن تعداد ضربان قلب ، کمتر از حد معمول، یعنی 60 ضربه در یک دقیقه است. این حالت در جوانانی که دارای تناسب اندام هستند، عادی است و نیاز به درمان خاصی ندارد. اما بیماران قلب ، افرادی که در عملکرد غده تیروئید مشکل دارند و یا افراد مسن نیز، ممکن است به این اختلال ضربان قلب ، دچار شوند. اثرات جانبی برخی داروها و کمبود یک سری املاح و ویتامین ها در بدن، از دیگر علل کم شدن ضربان قلب است. برای درمان و جلوگیری از این وضعیت یعنی بی نظمی ضربان قلب و بروز سکته های قلبی ، باید به پزشک متخصص قلب مراجعه و با روش های دارویی، آن را درمان کرد.
نشانه های بی نظمی ضربان قلب و بروز سکته های قلبی
علائم بی نظمی در ضربان قلب ، ارتباطی با نوع آن ندارد. در هر صورت ممکن است فرد دچار گیجی، سبکی سر، تنگی نفس، تپش در قلب و درد قفسه سینه شود. اگر بی نظمی بیش از حد معمول شود، حتی ممکن است فرد بیهوش شده و ایست قلبی رخ بدهد. البته نباید از این مسئله نیز غافل شد که ممکن است این حالت، هیچ علامت مشخصی نیز نداشته باشد.
درمان بی نظمی ضربان یا تپش قلب
در بسیاری از موارد، نامناسب بودن ضربان قلب و یا بعبارتی تپش قلب ، نیاز به درمان خاصی ندارد و جای هیچ گونه نگرانی نیز وجود ندارد. اما در مواردی نیز باید برای پیشگیری از بروز آسیب های ناشی از تپش قلب ، به پزشک مراجعه کرد. پزشک ممکن است چندین توصیه و روش درمانی را ارائه دهد. برای مثال توصیه میکند تا سبک زندگی خود را کمی تغییر داده، از مکمل ها و ویتامین ها و املاح معدنی استفاده کنید. گاهی لازم است تا رژیم غذایی مناسبی را در پیش گرفته و مصرف کافئین و الکل را کاهش دهید. داشتن خواب کافی و ترک سیگار نیز در مواردی موثر خواهد بود.
گاهی اگر این بی نظمی در اثر آسیب فیزیکی به قلب باشد، پزشک با انجام عمل جراحی، این اختلال را برطرف می کند. اما به طور کلی، جهت پیشگیری از بروز آسیب های ثانویه تپش قلب ، اکثر بیماران قلبی ، داروهای تنظیم ضربان را دریافت و دائما مصرف می کنند.
آزمایش تشخیص علت تپش قلب
راه های تشخیص و اطمینان از وجود عامل بی نظمی ضربان قلب و بروز سکته های قلبی ، شامل :
- الکتروکاردیوگرام : به وسیله این دستگاه، هر حرکت فیزیکی در قلب فرد ، ثبت شده و پزشک با کمک این دستگاه، کوچکترین تغییرات موجود را تشخیص می دهد.
- تست ورزشی: در این روش، پزشک از فرد می خواهد تا بر روی یک تردمیل شروع به دویدن کند و در عین حال، فعالیت قلب و ضربان آن بر روی صفحه مانیتور به نمایش در می آید.
در انتهای کلام باید یادآوری کنیم که قلب عضوی است بسیار حیاتی و فعالیت آن در گروه سلامت بدن است. از این رو بسیار اهمیت دارد تا نهایت دقت و اهمیت را نسبت به این عضو حساس به خرج دهیم. بی نظمی ضربان قلب و بروز سکته های قلبی گاهی با یک تپش قلب عادی تمام می شود اما گاهی نیز ادامه دار است و موجب آسیب به ماهیچه های قلب می شود، در هر دو صورت نیاز است تا آن را جدی بگیریم. از اینکه مجله اینترنتی ماه را انتخاب می کنید، سپاسگزاریم !