بیماری کبد چرب
کبد یکی از اعضای حیاتی و با اهمیت بدن است که همانند یک پالایشگاه، کار تصفیه و پاکسازی بدن را بر عهده دارد. اگرچه کبد، خود در مواردی تولید کننده مقادیری چربی است، اما وجود چربی بیش از حد در کبد خطرناک بوده و آن را با عنوان چربی کبد یا بیماری های وابسته به هپاتیت، می شناسیم. بیماری کبد چرب جز آن دسته بیماری هایی است که با به کارگیری چند روش ساده و بی دردسر می توان آن را درمان کرد، البته به شرطی که در مراحل اولیه سریعا تشخیص داده شده و به یک آسیب جدی تبدیل نشود. هرچه بیماری سریعتر تشخیص داده شود، روند درمان آن نیز با موفقیت بیشتری سپری خواهد شد. در حقیقت با تشخیص سریع بیماری می توان از بروز آسیبهای جدی به کبد، جلوگیری نمود. برای شناخت این بیماری، علائم، علل و روش های تشخیص آن با مجله سلامت ماه همراه باشید.
بیماری کبد چرب چیست
کبد در حقیقت دومین عضو بدن از نظر اندازه و حجم است که وظایف متعددی بر عهده دارد. عمده ترین وظیفه کبد، تصفیه مواد غذایی است که می خوریم یا می نوشیم. کبد غذاها را تصفیه کرده و سموم و مواد مضر را از بدن دفع می کند. زمانی که چربی موجود در کبد از حد معمولی فراتر رود، قطعا مشکلات متعددی گریبان گیر فرد خواهد شد. تشخیص اولیه چربی در کبد، زمانی اتفاق می افتد که با انجام آزمایش های دقیق مشخص شود که چربی در کبد بیش از 5 درصد است.
کبد عضوی است که در صورت بروز آسیب های جزیی، خود را بازسازی کرده و سلول های آسیب دیده یا مرده را دوباره جایگزین می کند. اما زمانی که میزان چربی در این عضو فراتر از حد معمولی شد، در حقیقت عملکرد اصلی آن دچار اختلال شده و بخش آسیب دیده سلامت کل سیستم را نیز به خطر خواهد انداخت.
متاسفانه در سال های اخیر درصد ابتلا به بیماری کبد چرب در حال افزایش بوده، به طوری که هر سال نسبت به آمار سال قبل، 20 تا 30 درصد افزایش داشته است. در بیماران بین 40 تا 60 سال چربی کبد موجب ایجاد تغییرات فیزیکی، مثل ورم کردگی در عضو نیز خواهد شد که خود مشکلات خاصی را در پی خواهد داشت. اگر آسیب های وارده به کبد، سریعا تحت درمان قرار نگیرد این عضو نهایتا از کار افتاده و یا دچار سرطان خواهد شد.
علائم و نشانه های کبد چرب
چربی کبد به طور کلی دارای علامت مشخصی نیست که بتوان بر اساس آنها این بیماری را تشخیص داد. اما در صورتی که آسیب پیشروی زیادی در کبد داشته باشد، کبد دچار ورم و آماس شده و همین موجب بزرگی شکم و ضعف می گردد، به طوری که حتی در یک معاینه فیزیکی ساده نیز، قابل تشخیص خواهد بود. از دیگر علائمی که نشان دهنده وجود ورم در کبد است، کاهش اشتها، کاهش وزن ناگهانی، درد معده و شکم، ضعف جسمانی و گیجی است. در صورتی که هر گونه آسیب در کبد سریعا تحت درمان و مراقبت قرار نگیرد، دچار نارسایی خواهد شد و علائمی مثل بزرگی شکم، زردی پوست یا چشم، خون ریزی داخلی و آشفتگی روحی در پی خواهد داشت.
چه عواملی باعث ایجاد کبد چرب می شود
همانطور که گفته شد هنوز به طور دقیق مشخص نیست که چربی کبد به چه علت ایجاد می شود. در واقع هر زمان که بدن دارای مقدار زیادی چربی باشد و یا اینکه کبد نتواند چربی موجود در غذاها را تصفیه کند، چربی کبد ایجاد خواهد شد. اما آن چه مشخص است، این است که چاقی یکی از عواملی است که خطر ایجاد بیماری کبد چرب را تا 70 درصد بیشتر می کند، در حالی که افراد دارای وزن متعادل فقط 10 تا 15 درصد در معرض خطر هستند. گذشته از اضافه وزن، افرادی که دارای مقادیر زیادی چربی شکمی هستند نیز درصد بسیاری از بیماران در این گروه را تشکیل می دهند. از دیگر عوامل ایجاد کبد چرب می توان به دیابت، چربی خون، فشار خون و کلسترول بالا اشاره کرد.
خطر ابتلا به کبد چرب در چه افرادی بیشتر است
همه افراد و گروه های سنی، در صورتی که توصیه های لازم را مد نظر قرار ندهند در معرض خطر ابتلا به بیماری کبد چرب هستند، اما گروه های نام برده در بالا بیش از دیگران شانس درگیر شدن با این بیماری را دارند. 40 تا 80 درصد از افراد مبتلا به بیماری دیابت ، در صورت عدم کنترل قند خون، به چربی کبد مبتلا خواهند شد. به علاوه، اخیرا محققان به این نتیجه رسیده اند که چربی کبد با بیماری های قلبی عروقی و آسیب های کلیوی نیز در ارتباط مستقیم است. به این معنی که فرد مبتلا به چربی کبد، بیش از دیگران در معرض خطر ابتلا به بیماری های قلبی و کلیوی قرار دارد.
علی رغم ارتباط تنگاتنگی که چربی کبد با چاقی دارد، در مواردی نیز فرد به دلیل داشتن فاکتورهای دیگری، در زمره مبتلایان به این اختلال قرار می گیرد. این فاکتورها شامل، مشکلات ژنتیکی، سیگار، افزایش سن، مصرف برخی داروهای خاص مثل داروهای پیشگیری از رشد سلول های سرطانی، کاهش وزن ناگهانی و پیوسته، بیماری های عفونی مثل هپاتیت و وجود برخی سموم خاص در بدن.
بروز چربی کبد در کودکان، یکی از خطرناک ترین آسیب هایی است که می تواند اثرات بلند مدتی بر سلامت آنها گذاشته و زمینه را برای ابتلا به انواع بیماری های دیگر فراهم کند. 50 تا 80 درصد کودکانی که دارای اضافه وزن هستند و چاقی آنها دلیل خاصی ندارد، در معرض خطر ابتلا به بیماری کبد چرب در سنین بالا قرار دارند.
روش های تشخیص بیماری کبد چرب
بیماری کبد چرب به این دلیل که علامت مشخص و دقیقی ندارد، کمتر مورد توجه قرار گرفته و معمولا در چکاپ های عادی، کمتر مورد بررسی قرار می گیرد. فقط زمانی پزشک مشکوک به وجود چربی خواهد شد که یا اندازه کبد بزرگتر شده باشد یا با کمک انجام یک سری آزمایش های خاص و بررسی دقیق آنزیم های کبدی، ثابت شود که اختلالی در کبد وجود دارد.
تشخیص کبد چرب با انجام آزمایش خون
- شمارش تعداد سلول های خون در واحدی مشخص
- تست عملکرد کبد و آنزیم های موجود در آن
- تست بررسی وجود هپاتیت
- تست بررسی روند افزایش قند در خون
- تست هموگلوبین
- اندازه گیری میزان انواع چربی ها در خون
تصویر برداری از کبد
تصویر برداری، روش دیگری است که با کمک آن می توان وجود اختلال در کبد را تشخیص داد.
- سونوگرافی ساده: سونوگرافی اولین گزینه تشخیصی برای بررسی دقیق تر وضعیت کبد است.
- سی تی اسکن و ام آر آی: با کمک عکس برداری دقیق از شکم، خصوصیات فیزیکی کبد مورد بررسی قرار می گیرد. البته این روش نمی تواند نوع چربی کبد را تشخیص دهد، اما در هر حال یک روش تشخیصی بیماری کبد چرب محسوب می شود.
نمونه برداری از کبد برای تشخیص چربی کبد
در مواردی که انجام آزمایشات و عکسبرداری های معمول نتیجه قابل توجهی در پی نداشته باشد، پزشک تصمیم به بررسی بافت کبد می کند. این کار از طریق نمونه برداری انجام خواهد گرفت، به این صورت که به وسیله سرنگ، بخشی از کبد برداشته شده و در آزمایشگاه به طور دقیق به وسیله میکروسکوپ، بررسی شده تا از وجود هر گونه عفونت یا عامل دیگری، اطمینان حاصل شود.
نمونه برداری کبد برای برخی افراد ممکن است کمی دردناک بوده و مشکلات جانبی در پی داشته باشد که پزشک از ابتدا این مسائل را برای بیمار توضیح خواهد داد و سپس اقدام به آزمایش خواهد کرد. البته نمونه برداری، آخرین گزینه پزشک است. در واقع ابتدا آزمایش و عکس برداری انجام می شود و در صورت عدم کسب نتیجه، نمونه برداری انجام خواهد گرفت. اگر در معرض ابتلا به بیماری کبد چرب هستید لازم است تا بهترین رژیم غذایی برای درمان کبد چرب را بشناسید. با مجله اینترنتی ماه می توانید از بیماری ها و روش های درمان آن ها آشنا شوید.