گلبول های قرمز خون
خون از اجزای متعددی تشکیل شده که گلبول های قرمز یکی از آن ها است. دلیل اصلی این موضوع که چرا رنگ خون قرمز است ، همین گلبول های قرمز هستند. بخش عمده ای از عملکرد خون بر عهده این جزء است و کوچکترین اختلالی در این ترکیبات موجب بروز مشکلاتی در خونرسانی شده و پیامد های دیگری به دنبال خواهد داشت. گلبول های قرمز خون تعداد مشخصی دارند؛ به این معنی که کم یا زیاد شدن این تعداد، غیر طبیعی و حاکی از وجود مشکل خاصی است. کارشناسان ما در بخش سلامت مجله ماه اطلاعات دقیق تری در مورد گلبول های قرمز و عملکرد آن ها در اختیار شما قرار خواهند داد. با این بخش همراه باشید.
شباهت گلبول های قرمز خون به دونات
گلبول های قرمز که اغلب به دلیل رنگ روشنشان شناسایی می شوند، متراکم ترین عضو خون هستند. در واقع 40 تا 45 درصد از حجم خون از گلبول قرمز تشکیل شده است. گلبول قرمز، گرد و کوچک است و هر دو طرف این گردی دارای گودی کاسه مانندی است. شکل ظاهری گلبول های قرمز خون شبیه به یک دونات است. تولید گلبول قرمز تحت کنترل هورمونی به نام اریتروپویتین است که در کلیه ساخته می شود. گلبول های قرمز خون در ابتدا به عنوان یک عضو نابالغ در مغز استخوان تشکیل شده و پس از هفت روز وارد جریان خون می شود.
بر خلاف دیگر سلول ها، گلبول قرمز هسته ندارد و دارای بافتی انعطاف پذیر است که کمک می کند سلول به راحتی از عروق عبور کند. اما غشای این سلول که از چربی و پروتئین ساخته شده بسیار حساس بوده و به راحتی آسیب می بیند. طول عمر هر گلبول قرمز به طور متوسط 120 روز است. ماده اصلی رنگ دهنده به خون نوعی پروتئین با نام هموگلوبین است که در بافت گلبول های قرمز خون وجود دارد. وظیفه اصلی این سلول ها انتقال اکسیژن به تمامی اندام های بدن است.
تعداد استاندارد گلبول های قرمز خون
مقدار استاندارد گلبول قرمز در هر میکرولیتر، 4.7 تا 6.1 میلیون عدد در مردان و 4.2 تا 5.4 میلیون عدد در زنان و 4.0 تا 5.5 میلیون عدد در کودکان است. این تعداد ممکن است در افراد متفاوت باشد و گاهی اوقات نیز نوع شمارش و واحد شمارش گلبول قرمز در آزمایشگاه ها با هم یکسان نیست. بارداری، خونریزی، سوء تغذیه، رطوبت بیش از حد بدن و مشکلات مغز استخوان از جمله علل کاهش مقدار گلبول های قرمز در خون است. از طرفی خشکی بدن، استعمال تنباکو، بیماری های قلبی و مشکلات مغز استخوان نیز می تواند در افزایش غیر طبیعی تعداد گلبول ها دخیل باشد. علاوه بر این، مصرف برخی دارو ها نیز ممکن است در تغییر تعداد گلبول ها موثر باشد.
نشانه های کمبود گلبول قرمز خون
در صورتی که تعداد گلبول های قرمز موجود در هر واحد خون کمتر از حد طبیعی باشد، بیماری ها و اختلالات متعددی به وجود می آید که هر کدام از آن ها علائم و نشانه های خاص خود را دارد. مغز استخوان محل تولید گلبول های قرمز است. در صورتی که مواد مغذی لازم به این عضو از بدن نرسد، تولید گلبول ها کاهش یافته و مشکلات عدیده ای در پی آن گریبانگیر فرد خواهد شد. کمبود گلبول قرمز که با عنوان کم خونی نیز شناخته می شود، دارای علائمی مثل ضعف، گیجی، تنگی نفس و تپش قلب است.
چگونه گلبول های قرمز خون را زیاد کنیم
همان طور که اشاره شد، علت اصلی کمبود تعداد گلبول های قرمز در خون، کمبود مواد مغذی در خون است. با مصرف انواع ویتامین ها و مواد معدنی، هم به صورت مکمل و هم از طریق مواد غذایی سالم می توان این کمبود را جبران کرد. از جمله مواد معدنی و ویتامین های مورد نیاز می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- آهن: آهن یکی از املاحی است که دقیقا با کم خونی در ارتباط است. آهن به تولید هموگلوبین که نوعی پروتئین موجود در گلبول قرمز است کمک کرده و منجر به اکسیژن رسانی بهتر در بدن می شود. ماهی، اسفناج، غلات کامل، ماهی تن، گوشت گوسفند، جگر مرغ، لوبیا سفید و عدس از جمله بهترین منابع آهن هستند. آهن را به صورت مکمل و به شکل قرص نیز می توان مصرف کرد. اما تا زمانی که منابع طبیعی آن موجود می باشد بهتر است از خوردن مکمل ها پرهیز شود.
- ویتامین B12: تاثیر ویتامین بر بدن در زمینه های مختلف حائز اهمیت است. ویتامین B12 منجر به عملکرد بهتر مغز و تولید گلبول های قرمز جدید در خون می شود. در صورتی که این نوع ویتامین به خوبی در بدن تامین نشود علاوه بر کم خونی، خستگی و ضعف نیز به سراغ فرد خواهد آمد. این نوع ویتامین مسئول تجزیه پروتئین موجود در غذاها می باشد. لبنیات، حبوبات، غلات کامل، گوشت، مغز ها و ماهی از جمله منابع ویتامین B12 هستند.
- ویتامین C: ویتامین C مستقیما ارتباطی با گلبول قرمز ندارد، بلکه وجود آن در بدن موجب افزایش جذب آهن و در نتیجه تولید بیشتر گلبول می شود. گریپ فروت، کیوی، آلبالو، فلفل قرمز و پرتغال، سرشار از ویتامین C هستند.
مس به جذب بیشتر آهن در بدن کمک می کند
- مس: مس یکی از انواع مواد معدنی است که کمک می کند آهن بیشتری جذب بدن شده و تولید گلبول های قرمز در خون، به حد طبیعی و نرمال برسد. عدس، جگر، ماهی و تخمه آفتابگردان بهترین منابع برای تامین مس مورد نیاز بدن است.
- ویتامین A: ویتامین A یا رتینا در واقع عملکردی شبیه به مس در بدن دارد. در واقع به جذب بیشتر آهن کمک می کند. اگر بدن شما نیاز به جذب ویتامین A بیشتری دارد، جگر، سیب زمینی، هویج، کلم، اسفناج، انبه و روغن های طبیعی بهترین منابع برای تامین این ویتامین است.
- کاهش مصرف الکل: یکی از مضرات مصرف مشروبات الکلی کم خونی می باشد. بر اساس تحقیقات مصرف بیش از حد نوشیدنی های الکلی موجب کوتاه شدن عمر گلبول های قرمز می شود و بدن را دچار کمبود هموگلوبین کرده و در نتیجه اکسیژن رسانی به اندام ها کمی با مشکل روبرو خواهد شد.
- ورزش: انجام فعالیت های ورزشی سبک برای همه افراد مفید به فایده خواهد بود و تولید گلبول قرمز نیز یکی دیگر از فواید آن است. فعالیت ورزشی، ضربان قلب را افزایش داده و موجب اکسیژن رسانی بهتر به اندام ها می شود. با افزایش فعالیت گردش خون، هموگلوبین بیشتری تولید شده و مغز استخوان عملکرد بهتری در تولید گلبول قرمز خواهد داشت. پیاده روی، دو، شنا و دوچرخه سواری، از فعالیت های مفید ورزشی هستند.
تشخیص کمبود گلبول قرمز در خون
پزشکان معمولا از طریق یک آزمایش خون ساده می توانند تعداد گلبول های قرمز خون را اندازه گیری کرده و با مشخص کردن این تعداد، دستورات و توصیه های لازم را اعمال نمایند. علاوه بر این، نمونه برداری از مغز استخوان نیز یکی دیگر از روش های تشخیص تعداد گلبول های قرمز است. از آن جایی که مغز استخوان محل تولید گلبول های خونی است با بررسی دقیق تر این عضو مشخص خواهد شد که آیا بدن دچار کمبود گلبول و هموگلوبین است یا خیر. در کل با داشتن الگوی مصرف صحیح و رژیم غذایی مناسب می توان از کاهش گلبول های قرمز و کم خونی جلوگیری کرد. برای مشاهده بهترین رژیم های غذایی 2018 می توانید به مجله اینترنتی ماه سر بزنید.