سردرد خوشه ای
سردرد یکی از شایع ترین شکایات پزشکی است که بیشتر افراد در طول عمر خود آن را تجربه خواهند کرد. سردرد می تواند هر فردی را با هر سن و نژاد و جنسیتی تحت تاثیر قرار دهد. سردرد انواع متفاوتی دارد که هر کدام از آنها دلایل و علائم مخصوص به خود را دارند. این درد می تواند از نشانه های استرس و اضطراب شدید ، فشار خون بالا، اضطراب یا افسردگی باشد. یکی از انواع مختلف سردرد که البته شیوع زیادی نیز ندارد سردرد خوشه ای است. بر اساس تحقیقات مجله سلامت ماه این سردرد ممکن است هر فردی را درگیر کند اما اغلب در مردان شیوع بیشتری دارد و در سنین بین 30 تا 40 سالگی بروز می کند. برای شناخت بیشتر این بیماری با مجله ماه همراه باشید.
سردرد خوشه ای چیست
سردرد خوشه ای در واقع یک اختلال عصبی است که بارزترین مشخصه آن احساس درد شدید در یک طرف سر و معمولا در اطراف چشم می باشد. این درد ها اغلب با تورم و آبریزش چشم و گرفتگی بینی همراه می شوند. حملات این سردرد چندین برابر شدیدتر از سردرد های ناشی از بیماری میگرن است تا حدی که از این سردرد با نام سردرد خودکشی یاد می شود.
کلمه خوشه ای به حملات گروهی این سردرد اشاره دارد. این حملات تا هشت بار در روز در یک دوره خوشه ای که ممکن است 2 هفته تا 3 ماه یا بیشتر طول بکشد، ادامه می یابند. این درد ها ممکن است برای ماه ها یا حتی سالها از بین بروند اما پس از مدتی طولانی دوباره ظاهر شوند. سردرد خوشه ای فرد را یک یا دو ساعت پس از خواب بیدار می کند. حملات این سردرد که در شب اتفاق می افتند بسیار دردناک تر از حملات روز هستند.
علائم سردرد خوشه ای
این سردرد به طور ناگهانی و بی هیچ علامتی آغاز می شود. شدت درد بسیار زیاد است، دردی تند و سوزان مانند این که همان طرف سر در حال سوراخ شدن باشد. درد اغلب در اطراف چشم، شقیقه یا گاهی در کل صورت احساس می شود. در طول یک حمله درد چنان شدید است که فرد ممکن است شروع به حرکات نوسانی، قدم زدن و کوبیدن خود به دیوار کند. حملات معمولا بین 15 دقیقه تا 2 ساعت طول می کشند. در طول یک حمله خوشه ای حداقل یکی از علائمی که در این جا نام خواهیم برد بروز می کند:
- خیس شدن و قرمز شدن چشم
- افتادگی و متورم شدن پلک
- کوچک تر شدن یک چشم نسبت به دیگری
- تعریق پیشانی و صورت
- گرفتگی یا آبریزش بینی
- سرخ شدن صورت یا پیشانی
- احساس سوزش در صورت
برخی از علائم سردرد خوشه ای مانند حساسیت به نور و سر و صدا شبیه به بیماری میگرن است با این تفاوت که در سردرد خوشه ای درد در یک طرف سر اتفاق می افتد.
دلایل بروز سردرد های خوشه ای
اگرچه علت اصلی سردرد خوشه ای شناخته نشده است، اما انقباض عروق خونی که باعث فشار بر روی عصب سه گانه می شود را می توان دلیل مهمی برای این مسئله دانست. اخیرا اسکن های خاصی از مغز برخی اختلالات را در هیپوتالاموس ( قسمتی از مغز که مسئول ریتم های شبانه روزی یا ساعت بیولوژیکی است ) در هنگام حملات سردرد خوشه ای نشان داده اند. این موضوع فرضیه ای که ممکن است هیپوتالاموس عامل سردرد باشد را تقویت می کند. امروزه مشخص شده که ژنتیک نیز به میزان 10 درصد در این سردرد ها دخالت دارد. اگر فردی سابقه فامیلی این بیماری را داشته باشد در معرض خطر ابتلا به این بیماری است. کشیدن سیگار نیز یکی دیگر از عوامل خطر ساز در بروز سردرد خوشه ای است. یکی دیگر از دلایل این سردرد می تواند مصرف داروهای نیتروگلیسیرین باشد که برای بیماری های قلبی تجویز می شود.
علاوه بر موارد فوق تغییرفصل نیز شایع ترین عامل تحریک این سردردها محسوب می شود. این مشکل در فصول بهار و پاییز شدیدتر از سایر فصل هاست. این سردرد ها به واسطه طبیعت فصلی شان اغلب به طور اشتباه به آلرژی و سینوزیت ربط داده می شوند. مشکل آپنه خواب ( وقفه تنفسی در خواب ) نیز می تواند یکی دیگر از عوامل محرک حملات سردرد خوشه ای در فرد باشد. در طول دوره یک سردرد خوشه ای حتی میزان کمی از الکل یا نیکوتین می تواند باعث تحریک حمله شود. بنابراین فرد باید از مصرف الکل و کشیدن سیگار اجتناب کند.
سردرد چه زمانی نیاز به مراجعه به پزشک دارد
به محض این که سردردی را تجربه کردید که علائم آن شبیه به سردرد خوشه ای است باید به یک پزشک عمومی مراجعه کنید. پزشک علائم شما را بررسی کرده و به احتمال زیاد آزمایشاتی را برایتان تجویز خواهد کرد. روش تشخیص در این زمان اغلب اسکن مغز است. اگر سردرد خوشه ای در شما تشخیص داده شد، در اولین قدم باید به یک پزشک متخصص مغز و اعصاب مراجعه کنید تا درمان را شروع کند. برخی از علائمی که در صورت احساس آن ها باید به پزشک مراجعه کنید شامل این مواردند:
- احساس درد شدید و ناگهانی در سر شبیه به صاعقه.
- سردرد همراه با حالت تهوع و استفراغ، گرفتگی گردن، سردرگمی ذهنی، تشنج، بی حسی یا مشکل در صحبت کردن که می تواند نشان دهنده مشکلات زیادی از جمله سکته یا حمله مغزی ، مننژیت ،آنسفالیت یا تومور های مغزی باشد.
- سردرد بعد از آسیب به سر حتی اگر پس از یک ضربه یا سقوط جزئی باشد به خصوص اگر بدتر شده است.
- یک درد ناگهانی و شدید که با دردهایی که قبلا تجربه کرده اید متفاوت است.
- سردردی که روز به روز شدیدتر می شود و شکل درد نیز تغییر می کند.
روش های درمان سردرد خوشه ای
سردرد های خوشه ای برای فرد خطر جانی ندارند. اما درد در آنها به قدری زیاد است که کیفیت زندگی فرد را به طرز چشمگیری تحت تاثیر قرار می دهد. داروهایی مانند پاراستامول چاره ساز نیستند زیرا آن ها به کندی اثر می کنند. در زمان حملات سردرد خوشه ای فرد به یک یا چند درمان تخصصی نیاز دارد. سه روش درمانی که می توان برای کاهش سریع درد از آنها استفاده کرد از این قرارند:
- تزریق داروی سوماتریپتان که تا دو بار در روز می توان آن را دریافت کرد.
- اسپری بینی سوماتریپتان یا زولمیتریپتان که می توان به جای تزریق از آنها استفاده کرد.
- اکسیژن درمانی که در این روش اکسیژن خالص از طریق یک ماسک صورت استنشاق می شود.
طبق مطالعات مجله اینترنتی ماه در صورتی که برای مدتی طولانی از سردرد خوشه ای رنج می برید و درمان های یاد شده پاسخگو نبوده اند، قدم بعد می تواند جراحی باشد. طی جراحی با اعمال یک بیهوشی عمومی یک دستگاه کوچک الکتریکی در حفره کناری صورت کاشته می شود. این دستگاه جریان های الکتریکی که بخشی از سیستم عصبی پاراسمپاتیک ( با سردرد در ارتباط است ) را تحریک می کنند، از بین می برد. وقتی سردرد شروع می شود شما می توانید با فعال کردن دستگاه به تسکین درد کمک کنید.