خواص پزشکی سم

واژه سم یا زهر ممکن است بیشتر مفاهیمی مرتبط با مرگ و کشتار را در ذهن تداعی کند، اما قرن هاست که دانشمندان و محققان در حال بررسی خواص پزشکی سم و انواع سموم طبیعی هستند. اخیرا موضوعی در دستور کار برخی محققان قرار گرفته است، که قدرت سموم در علم پزشکی را بررسی می کند! در این راستا با تلاش کارشناس حوزه سلامت مجله ماه ، مطالعات و تحقیقات بسیاری صورت گرفته و نتایج قابل توجهی در مورد اهمیت سموم طبیعی و خواص پزشکی زهرموجود در بدن برخی حیوانات وساختار  گیاهان حتی در برخی درمان ها مانند درمان سرطان مغز، به دست آمده است. در ادامه به بررسی جزئی تر این موضوع می پردازیم.

بررسی خواص پزشکی سم درخت مرگبار

در این مقاله سعی شده تا خلاصه ای از این نتایج علمی در رابطه با خواص پزشکی زهر به زبانی ساده برای شما بیان شود. پس اگر شما نیز کنجکاو هستید تا در مورد اهمیت و خواص پزشکی سم و زهر گیاهی و جانوری اطلاعاتی کسب کنید، با مجله ماه همراه باشید.

TAXUS یک گیاه از گروه سرخداران است که به درخت مرگبار معروف شده است. دانه، برگ و پوست این درخت، حاوی مقادیر زیادی سم است که موجب از پا در آمدن یک انسان میشود. اما در دهه های اخیر، ژن های این گیاه قدیمی، اهمیت بسیاری پیدا کرده و دانشمندان این ژن ها را نوعی ماده نجات دهنده برای انسان میدانند. در دهه 1960، تعدادی از دانشمندان مشغول به کار در موسسه ملی سرطان در ایالات متحده آمریکا به این نتیجه رسیدند که از ترکیبات سمی این گیاه استوایی، میتوان برای پیشگیری از سرطان استفاده کرد.

بعدها بر اساس همین تحقیقات و در دهه 1990، دارویی با نام paclitaxel  در آزمایشگاه تولید و سپس به تولید انبوه رسید. تاثیر این دارو در بهبود سرطان سینه، کبد و دیگر انواع سرطان ها از جمله سرطان مغز و هم چنین درمان بیماری ایدز توسط پزشکان به اثبات رسیده است. علاوه بر این، محققان ادعا میکردند که از این دارو میتوان در درمان بیماری های قلبی و پیشگیری از آن ها مانند باز کردن عروق کرنلی، بصورت بسیار کارآمد استفاده کرد.

تهیه دارو از سم گیاهان

دارو فقط یکی از اشکال مختلف استفاده از سموم در بهبود بیماری ها و پیشگیری از مرگ فرد است. هزاران سال است که انسانها از سموم موجود در طبیعت به منظور استفاده از خاصیت پزشکی آنها، بهره برده اند. تریاک، بنگ دانه و شوکران از جمله گیاهان سمی هستند که از هزاران سال پیش برای تسکین درد حاصل از جراحی ها و البته بهبود هرچه بیشتر جراحت ها مورد استفاده قرار میگرفته است.

400 سال پیش و در زمان شکسپیر از کاربرد های مختلف خواص پزشکی سم جانوری استفاده می کردند و داروهای سرفه را با انواع سم ها یا زهر جانوران، مخلوط میکردند. از قرن 20 به بعد، از جیوه در درمان های خانگی بسیار بهره میبردند؛ از تسکین درد دندان در نوزادان گرفته تا درمان خشکی روده و یبوست.

استفاده صحیح از خواص پزشکی سموم ، نجات بخش است

امروزه دانشمندان و متخصصان، امکانات بیشتری برای مطالعه در این زمینه دارند. آنها قادرند تا در مورد زهر و سموم موجود در انواع گیاهان و جانوران به خوبی مطالعه کرده و به روش های مختلفی آنها را مورد آزمایش قرار دهند. در گذشته از این مواد سمی، بدون آزمایش قبلی و در برخی موارد بدون در نظر گرفتن وضعیت جسمانی فرد و خواص پزشکی یا غیر پزشکی سموم، استفاده می شد و نمونه های زیادی نیز مشاهده شد که در آنها فرد در اثر تزریق سم، جان خود را از دست میداد.

اما امروزه با توجه به امکانات پیشرفته، این امکان وجود دارد تا در رابطه با خواص پزشکی سم و کاربرد آن در بیماری ها دقیق تر تصمیم گرفته شود، زیرا کوچک ترین اشتباهی، میتواند فاجعه آفرین باشد. برای مثال، همان طور که مصرف نوعی سم خاص، میتواند در درمان بیماری های قلبی موثر باشد، ولی مصرف بیش از حد استاندارد یا اشتباه آن، میتواند موجب فلج شدن عضلات قلب و مشکلات عدیده ای شود.

مارک سیدالی اولین کسی بود که موضوع قدرت سموم در بدن را مطرح کرد و آن را به عنوانی برای تحقیق و مطالعه محققان تبدیل نمود. او در تعریف سم یا زهر میگوید: سم یا زهر ماده ای است که با دیگر فرآیندهای طبیعی فیزیولوژیکی در بدن همراه شده و موجب تحریک یا توقف آن میشود و یا خود، منجر به ایجاد اتفاقی در بدن میشود. در واقع همان کاری که دارو در بدن انجام میدهد.

منابع طبیعی سم

منابع سم در طبیعت، بی شمار است. بر اساس آمار، بیش از 100000 نوع حیوان از مارمولک و مار گرفته تا شقایق دریایی و ستاره دریایی، حاوی زهر یا همان سم هستند که هرکدام از این ها خود میتواند زیر مجموعه های دیگری نیز داشته باشد. تاکنون زهر موجود در بدن  10000 حیوان به طور کامل شناسایی شده و 1000 نوع آن نیز در حال بررسی از لحاظ خواص پزشکی زهر موجود در آن است. جالب است بدانید که اغلب داروهای ضد انعقاد خون از زهر موجود در بدن حیوانات ساخته شده است.

داروی Exenatide که برای درمان بیماران دیابتی تجویز میشود و با کاهش میزان قند در خون و افزایش تولید انسولین، به بهبود بیماری فرد در دیابت نوع دو کمک میکند؛ بر اساس تشخیص خواص پزشکی سم یک نوع سوسمار عظیم الجثه تهیه میشود که در جنوب غربی ایالات متحده آمیکا و در شمال غرب مکزیک زندگی میکند.

خواص پزشکی زهر مار در درمان فشار خون

ایده تولید داروهای ACE که در درمان پرفشاری خون مورد استفاده قرار میگیرد، از تاثیر زهری گرفته شد که مار افعی بر طعمه خود دارد. این زهر، موجب کاهش فشار خون در فرد شده و او را از پا می اندازد، دانشمندان با بررسی این مسئله و استفاده از مقادیر جزئی این زهر، در ساخت داروهای ضد فشار خون، قدم های مثبتی برداشتند.

گیاهان از نظر نوع و میزان سم، متنوع تر هستند. بیش از 400000 نوع گیاه سمی تا کنون شناسایی شده است که البته نوع سم موجود در هر کدام از آنها در برخی مواد شامل زیر مجموعه ای عظیم تر است.  این نوع رفتار گیاهان معمولا برای مقابله با حشرات و حمله گیاهان بزرگتر است که منجر به تولید سم می شود.

کافئین موجود در قهوه و نیکوتین از جمله مواد شناخته شده ای هستند که ریشه سمی دارند و از خواص پزشکی سم آنها برای کاربرد های درمانی و آرامبخش ها استفاده می شود همچنین اخیرا تحقیق در زمینه تاثیر قهوه بر طول عمر انسان انتشار داده شد که تایید کننده این موضوع است. سالیسیلیک اسید، ماده موثره آسپرین، از نمونه های شاخص سموم گیاهی است.

به گفته محققان، گیاهان و حیوانات با کمک نور خورشید و امکانات موجود در ساختار خود، دست به شگفتی هایی میزنند که هنوز بسیاری از آنها برای انسان قابل درک نیست و به عقیده کارشناس مجله ماه، همچنان نیز زمان زیادی برای شناخت این موارد لازم است.

مواد سمی مورد استفاده در پزشکی

آرسینک: این عنصر یکی از سمومی است که در اغلب صنایع فلزی و ساختمانی موجود است و خود یکی از عوامل سرطان زا به شمار می آید. اما اخیران محققان از این ماده سمی برای تولید دارو جهت درمان نوع خاصی از سرطان خون استفاده میکنند.

دندروتوکسین: این ماده با تغییرات مثبت و منفی در بافت غشای سلولی  و هم چنین تغییر در یون ها، موجب بهبود وضعیت سلول ها در برخی از انوع سرطان ها می شود. این ماده در نوعی مار موجود است که دانشمندان در حال استفاده از خواص پزشکی زهر آن هستند.

اما بصورت کلی کارشناس بخش سلامت مجله اینترنتی ماه در موضوع خواص پزشکی سم و زهر گیاهان و جانواران معتقد است که آنچه اهمیت دارد این است که باید در هر نوع مطالعه بر روی این سموم، میزان و نوع مصرف و هم چنین موارد استفاده از آن مورد بررسی قرار گیرد. چرا که استفاده نابجا و همچنین خارج از کنترل موجب بروز تاثیرات عکس شده و وضعیت را وخیم تر خواهد کرد.