سلول های بنیادی

سلول های بنیادی دسته ای سلول های یکسان هستند که خود خصوصیت قابل توجه ندارند، اما می توانند در تشکیل سلول ها و بافت های دیگر نقش داشته باشند. بر اساس تحقیقات مجله ماه امروزه در علم پزشکی از سلول های بنیادی برای درمان انواع بیماری ها مانند آلزایمر، بهره می برند.

شناخت سلول های بنیادی

سلول های بنیادی دسته ای از سلول های نامتعارفی هستند که قابلیت تبدیل به سلول های مشخص را دارند. به طور کلی، این سلول ها دارای 2 منبع اصلی می باشند. گروه اول سلول های جنینی هستند که در مرحله بلاستولا ( مرحله ای که سلول اولیه برای تشکیل جنین ساخته می شود ) شکل گرفته اند و گروه دوم، سلول های بنیادی بالغ. هر دو گروه از این سلول ها عموما از طریق قابلیتشان برای تولید سلول های جدید، دسته بندی می شوند.

ترمیم یا تشکیل بافت های بدن با سلول های بنیادی بالغ

سلول های بنیادی بالغ: این نوع از سلول ها پس از دوران جنینی، در بدن وجود دارد و در تمامی قسمت ها و اندام های بدن یافت می شود. قسمت هایی مثل مغز، مغز استخوان، خون، رگ های خونی، ماهیچه های اسکلتی، پوست و کبد. این سلول ها در بخش های غیر قابل تفکیک باقی مانده تا اینکه زمانی توسط یک بیماری یا آسیب، فعال شود.

سلول های بنیادی بالغ این توانایی را دارند تا به تعداد نامحدود، تکثیر شده و به ترمیم بافت یا تشکیل دوباره آن به طور کامل کمک کنند. قبلا این چنین تصور می شد که این سلول ها فقط توانایی تکثیر سلول در بافتی را دارند که در آن ساکن هستند، اما بعد ها اثبات شد که نه تنها در بافت خود، بلکه در بافت ها و بخش های دیگر بدن نیز قابلیت تکثیر و تقسیم سلولی وجود دارد.

سلول های بنیادی جنینی

سلول های بنیادی جنینی: این سلول ها از یک جنین 4 یا 5 روزه گرفته می شود که در مرحله بلاستولا قرار دارد. تولید مثل در انسان به این صورت اتفاق می افتد که در ابتدا یک اسپرم از مرد باید با یک تخمک از زن، لقاح انجام داده تا در نتیجه آن، یک سلول تخم ایجاد شود. این سلول تخم در مرحله بعد، درگیر جریان تقسیم سلولی شده و به 2، 4، 8، 16 سلول تبدیل شده و این پروسه هم چنان ادامه دارد. حدود 4 یا 6 روز بعد، این توده سلولی را جنین می نامند.

جنین از یک توده سلولی داخلی و هم چنین یک توده خارجی تشکیل شده است. توده بیرونی، بخشی از جفت را تشکیل داده و توده سلول های درونی، در حقیقت اشکال اولیه اندام ها و اعضای بدن هستند. توده سلول های داخلی، همان هایی هستند که بعدا به عنوان منبع سلول های بنیادی جنینی مورد استفاده قرار می گیرد.

در یک بارداری معمولی، مرحله بلاستولا تا زمانی ادامه می یابد که سلول تخم در رحم کاملا ثابت شده باشد و در این مرحله می توان آن را جنین نامید. این مرحله معمولا در هفته دهم بارداری رخ می دهد، زمانی که اندام های اصلی بدن جنین شکل گرفته است.

دسته بندی و تکثیر سلول های بنیادی

شرایط تکثیر در سلول های بنیادی جنینی و بالغ با هم تفاوتی ندارد. زمانی که یک سلول از بدن گرفته شد، تحت شرایطی کنترل شده قرار می گیرد تا فقط عمل تقسیم سلولی در آن انجام شود. شرایط نگه داری و تقسیم سلولی در هر دو مورد یکسان است، اما در سلول های بنیادی این فرآیند راحت تر و سریع تر صورت می گیرد.

پس از مرحله تقسیم سلولی، سلول های بنیادی تولید شده بر اساس قابلیت هایشان دسته بندی می شوند. سلول های جنینی بیش از سلول های بالغ، امکان قابلیت تولید سلول های متفاوت دارند. این دسته بندی ها شامل:

• Totipotent: سلول هایی هستند که قابلیت تبدیل به همه سلول های موجود در بدن را دارند. مثال بارز این سلول ها نیز، تشکیل جنین از سلول تخم است.
• Pluripotent: توانایی تبدیل به اکثریت سلول ها را دارا است.
• Multipotent: قابلیت تبدیل به سلول های هم خانواده.
• Oligipotent: قابلیت تبدیل به گروه کوچکی از سلول ها.
• Unipotent: این سلول های بنیادی فقط می توانند سلول های عضوی که در آن هستند را بازسازی کنند.

کاربرد سلول های بنیادی

امروزه از سلول های بنیادی برای درمان انواع سرطان ها از جمله سرطان خون استفاده می شود. مطمئنا تا کنون در مورد سلول های مغز استخوان بسیار شنیده اید، روشی که در چند دهه گذشته، بسیار مورد توجه محققان و پزشکان قرار گرفته و از آن استفاده های متعددی می شود. همچنین لازم به ذکر است که کاربرد سلول های مغزی در درمان بیماری های مغزی، مسئله پیشروی محققان که توجه زیادی را به سمت خود کشیده است.

از دیگر بیماری هایی که امکان درمان و بهبود آن ها از طریق سلول های بنیادی وجود دارد مثل بیماری پارکینسون، سکته قلبی و گرفتگی عروق، آسیب های ستون فقرات، بیماری های شبکیه ای، آلزایمر و دیابت نوع یک. علاوه بر این، این سلول های به محققان کمک می کنند تا در مورد بدن انسان بیشتر تحقیق کرده و دریابند که واکنش سلول ها در برابر بروز انواع بیماری ها چگونه است.

تحقیقات با کمک سلول های بنیادی می تواند دانش ما را نسبت به رشد و ایجاد اندام های بدن بیشتر کند، به پزشکان کمک می کند تا بتوانند راه های بهتری برای درمان بیماری ها بیابند و با استفاده از آن ها، بافت های آسیب دیده را ترمیم کنند. مطالعه در مورد این سلول ها موجب می شود تا بهتر شناخته شوند و البته طوری تکثیر یابند که در درمان بیماری ها موثر تر واقع شوند. اگر نسبت به سلول های بنیادی شناخت کامل تری داشته باشیم، می توانیم با کمک آن ها اندام های جدید در بدن ساخته و آن را جایگزین اندام های آسیب دیده کنیم.

کدام بیماری ها را می توان با سلول های بنیادی درمان کرد

گاهی اوقات در اثر برخی بیمای ها و یا آسیب های خارجی وارد شده به بدن، سلول ها یا برخی از اعضای بدن دچار جراحت می شوند. سلول های بنیادی این ویژگی را دارند تا بتوانند با تکثیر خود، ناحیه آسیب دیده را ترمیم کنند. برای مثال، سلول های بنیادی خونی می توانند جایگزین سلول های آسیب دیده شده و انواع مختلف بیماری هایی را که به خون مربوط است را درمان کنند. یا سلول های بنیادی پوستی، می توانند موجب تشکیل یک پوست جدید در افرادی شود که در اثر سوختگی، آسیب دیده اند.

پیش از این، اگر فردی در ناحیه اندام های داخلی دچار جراحت می شد، می بایست منتظر بماند تا فردی اهدا کننده، آن عضو یا اندام را به وی اهدا کند. در این شرایط گاهی سیستم ایمنی بدن، عضو جدید پیوندی را پس زده و عمل موفقیت چندانی نداشت. اما امروزه با استفاده از فناوری های جدید، می توان از خود فرد سلول بنیادی دریافت کرد و با تکثیر آن، عضو یا اندام آسیب دیده را دوباره ترمیم نمود. در بخش سلامت مجله اینترنتی ماه می توانید مقالاتی جهت شناخت بیماری ها و راه های درمان آن ها یا خواص مواد غذایی مطالعه نمایید. از جمله این مقالات بیماری فشار خون، خواص انبه و غیره می باشد.