بیماری فشار خون
بیماری پر فشاری خون یا اصطلاحا بیماری فشار خون ، حالتی است که در آن میزان فشار خون بر دیواره رگ ها در جریان گردش خون، افزایش می یابد. متاسفانه امروز شمار زیادی از مردم، به خصوص در سنین میانسالی، به این بیماری مبتلا هستند و از آن جایی که بیماری فشار خون ، یکی از اساسی ترین دلایل بروز ناراحتی های قلبی است، درمان و کنترل آن بسیار مورد توجه قرار گرفته و عموما از طرف دولت ها، راه کار هایی اساسی برای آن در نظر گرفته می شود. در این مقاله توضیحاتی در مورد فشار خون و راه های پیشگیری از آن معرفی شده است. برای اطلاع از سایر بیماری های قلبی و راه های پیشگیری از آن به وب سایت مجله ماه مراجعه نمایید.
بیماری فشار خون چیست
همان طور که در مقدمه ذکر شد، بیماری فشار خون در اثر افزایش فشار جریان خون بر دیواره رگ ها ایجاد می شود. بدن برای ادامه حیات و کارکرد بهتر اندام ها، به اکسیژن نیاز دارد که این میزان اکسیژن مورد نیاز، از طریق سیستم گردش خون و پمپاژ قلب به اندام ها می رسد.
زمانی که قلب در حال تپیدن است به واسطه فشاری که ایجاد می کند، خون تازه و حاوی اکسیژن بالا، در شریان و مویرگ ها به جریان در می آید. فشار ایجاد شده در رگ ها دو منبع دارد، یکی فشاری که در اثر خروج خون از قلب به رگ ها ایجاد می شود که در هنگام اندازه گیری میزان فشار، آن را فشار سیستولیک می نامند و دیگری فشاری است که در اثر بازگشت خون فاقد اکسیژن به قلب ایجاد می شود که آن را به عنوان فشار دیاستولیک می شناسیم.
بر اساس تحقیقات سازمان جهانی سلامت، بیش از نیمی از افراد بالای 65 سال در ایالات متحده، به پر فشاری خون مبتلا هستند. اگر این بیماری کنترل و درمان نشود، می تواند موجب بروز خطراتی مثل سکته قلبی، از دست دادن بینایی و حتی آسیب های کلیوی شود.
دلایل فشار خون بالا
زمانی که از بالا بودن فشار خون صحبت می کنیم، در واقع از میزان فشاری بحث می شود که خون بر دیواره رگ ها ایجاد می کند که البته به دو دسته تقسیم شده، فشار خون واقعی یا عمده که دلیل مستندی ندارد و فشار خون ثانویه که دلیل بروز آن، غیر مستقیم است.
اگر چه برای فشار خون واقعی یا عمده، دلیل خاصی وجود ندارد، اما در برخی موارد عوامل خطر و فاکتور هایی که احتمال بروز این بیماری را افزایش می دهد از سوی پزشکان دسته بندی شده است. این عوامل شامل مواردی است که در ادامه بررسی می شود.
سیگار از عوامل ایجاد فشار خون
- سیگار: سیگار موجب باریک شدن عروق شده و همین کم بودن فضا، فشار خون بر دیواره رگ ها را بیشتر می کند. از طرفی دخانیات میزان اکسیژن موجود در خون را کاهش داده، در نتیجه برای تامین اکسیژن مورد نیاز اندام ها، تعداد دفعات پمپاژ خون بیشتر می شود، در نتیجه فشار وارده به رگ ها افزایش می یابد.
- سن: با افزایش سن، خطر ابتلا به بیماری فشار خون نیز در فرد افزایش می یابد.
- سابقه خانوادگی: اگر شما در بستگان نزدیکتان، فردی با فشار خون بالا دارید، پس احتمال ابتلا به این مورد در شما بالاست.
- وضعیت آب و هوایی: در بررسی که در 8801 نفر از افراد بالای 65 سال صورت گرفت، مشخص شد که میزان فشار خون در فصول مختلف سال کمی متفاوت است. بر اساس این تحقیق، افزایش دمای هوا میزان فشار خون را کاهش داده و با سرد شدن تدریجی، فشار خون نیز بیشتر خواهد شد.
- نوع نژاد فرد: بر اساس بررسی های انجام گرفته، مردمان آفریقا و آسیای شمالی، بیش از دیگر نژاد ها در معرض خطر ابتلا به بیماری پر فشاری خون هستند.
- چاقی و اضافه وزن: افراد چاق و دارای اضافه وزن در مقایسه با دیگران، بیشتر به فشار خون مبتلا می شوند.
- جنسیت: به طور کلی، فشار خون در سنین میانسالی در میان مردان بیشتر اتفاق می افتد، اما بعد از سن 50 یا 60 سالگی احتمال بروز آن در میان زنان و مردان، برابر است.
- فعالیت بدنی: نداشتن فعالیت فیزیکی در کنار سبک زندگی غلط، می تواند خطر ابتلا به فشار خون را افزایش دهد.
غذا های پر چربی فشار خون را افزایش می دهد
- مصرف الکل: به گفته محققان، فشار سیستولیک ( فشاری که خون هنگام ارسال اکسیژن به اندام ها وارد می کند ) در افرادی که مرتبا الکل مصرف می کنند، بیشتر است.
- مصرف زیاد نمک: بر اساس آمار ها، در کشور هایی که میزان مصرف نمک بیشتر است، موارد ابتلا به بیماری فشار خون نیز بیشتر دیده شده است. تاثیر مصرف نمک بر میزان مرگ و میر نشان دهنده خطرناک بودن مصرف بیش از حد این چاشنی غذایی است.
- رژیم های حاوی چربی زیاد: بسیاری از متخصصان بر این باورند که رژیم های حاوی چربی زیاد، می تواند میزان فشار وارد شده بر رگ ها در جریان گردش خون را افزایش دهد، به این دلیل که رسوب چربی در رگ، موجب تنگ شدن آن می شود و خون کمتری پمپاژ خواهد شد. در حال حاضر بیشتر تاکید متخصصان بر افزایش میزان چربی است، نه نوع آن. چربی های موجود در گیاهانی مثل آواکادو، مغز ها و زیتون، چربی های مفید و چربی های حیوانی با ترانس بالا، جز چربی های مضر دسته بندی می شود.
- فشار روحی: برخی تحقیقات در سال های اخیر نشان داده که هرچه میزان استرس و فشار روحی فرد بیشتر باشد و برای مدت طولانی تری اتفاق افتد، خطر ابتلا به فشار خون افزایش بیشتری خواهد داشت.
- دیابت: در افرادی که دیابت نوع یک دارند، افزایش میزان قند در خون، موجب افزایش فشار نیز می شود.
- بارداری: زنان باردار بیش از زنان غیر باردار در معرض خطر ابتلا به پر فشاری خون هستند. در واقع افزایش فشر خون، یک وضعیت غیر قابل کنترل در جریان بارداری است که 2 تا 3 درصد از زنان باردار را مبتلا می کند.
علائم بالا رفتن فشار خون
اگر چه علائم متعددی برای این بیماری ذکر شده، اما همه ی افراد مبتلا، این علائم را از خود بروز نمی دهند. به همین دلیل است که به قاتل خاموش معروف شده. زمانی که میزان فشار خون سیستولیک، 18 به بالا و دیاسول، 11 به بالا باشد، این وضعیت را بحرانی اتلاق کرده و اقدامات اورژانسی باید انجام شود. از جمله علائم ذکر شده در مورد این بیماری:
سردرد، حالت تهوع، استفراغ، گیجی، اشکال در بینایی، آبریزش بینی، تپش قلب و تنگی نفس. البته لازم به ذکر است که این علایم در همه به صورت یکسان دیده نشده و ممکن است در بعضی افراد حتی با وجود فشار خون بالا، چنین نشانه هایی دیده نشود. اگر فشار خون درمان یا کنترل نشود، ممکن است موجب بروز سکته و حمله قلبی، ایجاد لخته خون، ورم رگ ها، بیماری های کلیوی، پاره شدن عروق خونی در چشم و اختلال در سیستم عصبی و آسیب مغزی شود.
درمان بیماری فشار خون
درمان پر فشاری خون تا حد زیادی به نوع آن، شدت آن و هم چنین اثرات جانبی که در بدن به جای گذاشته بستگی دارد. در شرایطی که میزان فشار خون تدریجا بالا رفته و تعداد دفعات بروز آن کم باشد، پزشکان این حالت را فقط با تغییر سبک زندگی و ارائه چند توصیه، کنترل می کنند.
اگر فشار خون روز به روز در حال افزایش است و احتمال بروز بیماری های قلبی عروقی در 10 سال آینده بیش از 20 درصد باشد، پزشک درمان دارویی را آغاز کرده و به فرد توصیه می کند تا با تغییر سبک زندگی، به کاهش فشار کمک کند. اما اگر عموما، فشار سیستولیک و دیاستولیک به ترتیب، 18 و 10 به بالا باشد، فرد در حالت اورژانسی قرار گرفته و باید به متخصص مربوطه ارجاع داده شود.
اگرچه این بیماری بسیار خطرناک بوده و در صورت عدم کنترل، می تواند اثرات مخربی داشته باشد، اما فقط با رعایت چند نکته و تغییر سبک زندگی، می توان آن را درمان و تحت کنترل در آورد.
راه های درمان بیماری فشار خون
ورزش منظم: به گفته محققان داشتن فعالیت ورزشی، 50 تا 60 دقیقه، 5 روز در هفته، می تواند تا 4 درجه فشار خون شما را کاهش داده و در عرض 3 یا 4 هفته، اثرات مثبت خود را در درمان بیماری، نشان دهد. اگر شما دچار پر فشاری خون هستید، قبل از شروع فعالیت ورزشی، بهتر است با پزشک خون مشورت کرده تا در مورد نوع و میزان فعالیت، شما را راهنمایی کند. نکته کلیدی در انجام فعالیت های ورزشی جهت کاهش وزن، این است که باید به صورت منظم انجام شود. پیشنهاد می کنیم غذا های مناسب قبل از ورزش کردن را بشناسید و و از آن ها برای ورزش استفاده کنید.
کاهش وزن: مطالعات نشان داده که هر گونه درمان دارویی برای کاهش وزن، زمانی کاملا موثر واقع می شود که شما وزن خود را کنترل کنید. کاهش وزن، حتی در حدود یکی دو کیلوگرم نیز، به خوبی می تواند تاثیر خود را بر کاهش فشار خون در افراد نشان دهد. البته باید توجه داشت که کاهش وزن، در کنار ورزش و خوردن غذا های سالم و هم چنین توجه به میزان خواب کافی در سنین مختلف، می تواند تاثیر گذار باشد.
خواب: داشتن خواب کافی، یکی از ساده ترین و البته موثر ترین روش ها برای کنترل بیماری فشار خون است. اگر خواب شما از 7 ساعت کمتر و از 8 ساعت بیشتر باشد، پس در معرض ابتلا به فشار خون هستید. در افراد دچار پر فشاری خون، روش های دارویی زیادی توصیه می شود که هر کدام ممکن است تا آخر عمر نیز ادامه داشته باشد. اما اخیرا ثابت شده که کنترل طبیعی فشار خون، بیش از روش های درمانی موثر واقع می شود یا حداقل باید در کنار هم انجام شود.