پارکینسون

بیماری پارکینسون ، اختلال تصاعدی دستگاه عصبی است که بر برخی فعالیت های فرد مثل صحبت کردن یا نوشتن، تاثیر گذار است. علائم این بیماری به صورت مرحله ای اتفاق می افتد و در اولین مرحله فرد در یک دست خود دچار لرزش می شود. در برخی موارد، فرد مبتلا به پارکینسون حتی در حرکت و راه رفتن نیز دچار مشکل می شود که این حالت را برادی کنزیا می نامند. ماهیچه های بدن فرد در این وضعیت ضعیف شده و با گسترش بیماری، حتی شکل اولیه خود را نیز از دست می دهند. جهت شناخت این بیماری،علائم و روش های درمان آن با مجله ماه همراه باشید.

بیماری پارکینسون

بیماری پارکینسون به گروه اختلالات حرکتی تعلق دارد، اختلالاتی که در آن فرد قادر به انجام حرکت عادی نیست و این عارضه دلایل عصبی دارد. در افراد مبتلا، علاوه بر لرزش دست و عدم تعادل در حرکت، اختلالاتی نیز در عملکرد ماهیچه های صورت دیده شده که در اثر نبود هماهنگی میان فرمان عصبی و عضلات صورت ایجاد می شود. به علاوه پارکینسون می تواند بر تار های صوتی و به طور کلی سیستم حنجره نیز تاثیر گذار باشد و صدای فرد را تغییر دهد.

نکته عجیب اینکه، علی رغم تصور بسیاری از افراد که پارکینسون را فقط با لرزش سر و دست و ناتوانی در حرکت می شناسند، باید گفت که اختلال در سیستم بویایی نیز یکی دیگر از علائم و نشانه های این بیماری است. در بررسی هایی که اخیرا محققان انجام دادند، با شواهدی رو به رو شدند که نشان می دهد افراد مبتلا به این بیماری باید از نظر قدرت حس بویایی نیز مورد بررسی قرار گیرند.

علائم اولیه بیماری پارکینسون

علائم اولیه پارکینسون با عدم تعادل و کنترل حرکت در یک سمت از بدن آغاز می شود. البته این نشانه ها در همه افراد یکسان نیست. درجه بیماری در برخی کم و در برخی شدید است. در فرد مبتلا، 60 تا 80 درصد سطح دوپامین در مغز کاهش یافته، در نتیجه عدم تعادل در حرکت ایجاد می شود.

نشانه های پارکینسون چیست؟

• لرزش: لرزش در اغلب اعضای بدن مثل انگشتان، بازو ها، پا، فک و سر اتفاق می افتد. نکته قابل توجه در مورد لرزش اعضا این است که معمولا زمانی فرد دچار لرزش می شود که در حال استراحت است، وگرنه در هنگام فعالیت اثری از آن دیده نمی شود. احساسات فرد نیز بر این لرزش تاثیر داد. معمولا هنگام استرس، هیجان و خستگی، شدت می یابد.
• سفتی و سختی اعضای بدن: از نشانه های شایع بیماری است که در آن سفت شدن عضلات مانع از انجام فعالیت های روزانه می شود. از طرفی، عدم انعطاف باعث می شود تا عمل نوشتن و غذا خوردن به سختی انجام شود.
• برادیکینزی: این حالت به معنی کندی در حرکت است که پس از مدتی شدت یافته و حتی ممکن است در عضلات صورت نیز تاثیر گذار باشد.
• عدم تعادل: زمانی که عضلات و ماهیچه ها نتوانند به خوبی کار خود را انجام دهند، فرد در حفظ تعادل نیز دچار مشکل شده و ممکن است به راحتی توانایی ایستادن نداشته باشد.
• راه رفتن به شیوه پارکینسونی: این علامت معمولا در افرادی دیده می شود که در مراحل پیشرفته بیماری هستند، یعنی شکل راه رفتن این افراد دقیقا گویای وضعیت آنهاست. در این حالت فرد مبتلا در ایستادن، قدم برداشتن و حفظ تعادل دچار مشکل خواهد بود.

علائم ثانویه بیماری پارکینسون

از آنجایی که نشانه اصلی و عمده ی بیماری پارکینسون عدم تعادل و آسیب در عضلات و ماهیچه هاست، این اختلال خود موجب بروز نشانه های ثانویه در فرد شده است که البته در همه یکی نیست و شاید برخی از این ها هرگز در یک فرد رخ نداده باشد. این علائم شامل موارد زیر می باشند:

• استرس، عصبانیت و احساس عدم امنیت
• سردرگمی و از دست دادن حافظه
• بی خوابی و بی صبری به ویژه در افراد مسن
• مشکل در قورت دادن غذا و عمل هضم
• اختلال در حس بویایی
• تعریق زیاد و مشکلات پوستی
• صدای کم و اختلال در صحبت کردن
• تکرر ادرار

دلیل بروز پارکینسون هنوز مشخص نیست

محققان هنوز نتوانسته اند علت خاصی برای بروز این بیماری ارائه دهند. از نظر آنها یک سری عوامل ژنتیکی در کنار دسته ای عوامل محیطی، موجب از بین رفتن سلول های مغزی شده و سطح دوپامین را کاهش می دهد. اما از شواهد پیداست که این بیماری هنوز دلیل مشخصی ندارد و یا دست کم دلیل آن پیچیده است.

ممکن است در برخی افراد، عوامل ژنتیکی مربوطه دیده شود، اما نشانه ای از پارکینسون نباشد. این مسئله به کرات اتفاق افتاده که پزشکان وجود نوعی ماده شیمیایی را دلیل بروز این بیماری دانسته اند و با وجود اینکه عده زیادی در مواجه با این ماده قرار داشته اند، فقط تعداد مشخصی مبتلا به این عارضه شده اند. همین امر، پیچیدگی مسئله را بیشتر کرده و باعث شده تا هنوز دلیل مشخصی برای ابتلا به این بیماری وجود نداشته باشد.

روش های تشخیص پارکینسون

بیماری پارکینسون جزء بیماری های تقریبا نوظهور به شمار می آید. هر چند که در سال های اخیر تعداد زیادی را مبتلا کرده، اما هنوز اطلاعات کافی و دقیق در مورد آن وجود ندارد و هنوز روش تشخیصی خاصی در مورد آن طراحی نشده است. متخصص اعصاب، می بایست از طریق سابقه خانوادگی و بر اساس علائم و نشانه های موجود و البته با کمک چند تست متعدد، این بیماری را در فرد تشخیص دهد. تست مشخصی که در این مورد انجام می شود، تست DAT نامیده می شود که در واقع سطح دوپامین در مغز را مورد ارزیابی قرار می دهد.

علاوه بر این، پزشک ممکن است از شما آزمایش خون تهیه کند تا از طریق بررسی وجود املاح و دیگر مواد موجود در خون، به نشانه های بیماری برسد. از طرفی، عکس برداری هایی مثل MRI، CT یا نمونه های دیگر نیز بی تاثیر نیست، هر چند که به تنهایی نمی تواند کمک کننده باشد.

در کنار روش های گفته شد، در برخی موارد پزشک دارو های خاصی با عنوان Rytary، Sinemet و مواردی از این دست تجویز کرده تا با مصرف آنها، در صورت وجود بیماری، علائم زودتر ظهور کند. گاهی اوقات نیز، تشخیص پارکینسون زمان بر بوده و متخصص توصیه می کند تا مرتبا فرد ویزیت شود و آزمایشات لازم را انجام دهد تا در صورت مشاهده اولین نشانه های بیماری، بتوان سریعا برای درمان وی اقدام کرد.

پارکینسون بیماری غیر قابل درمان

برای درمان بیماری های قلبی از دارو های قلبی استفاده می کنیم اما متاسفانه بیماری پارکینسون قابل درمان نیست، در واقع امکان بهبودی کامل در فرد مبتلا به پارکینسون تقریبا غیر ممکن است. اما برخی داروها و روش های درمانی، می تواند نشانه ها را در فرد کاهش داده و درد و عدم تعادل به وجود آمده را تا حدودی تسکین دهد. البته در برخی موارد که بیماری بسیار پیشرفت کرده باشد، ممکن است روش های جراحی نیز در دستور کار قرار گیرد.

تغییر سبک زندگی، افزایش فعالیت بدنی، انجام ورزش هایی مثل ایروبیک، فیزیوتراپی برای بالا بردن توان حرکتی فرد و توصیه های پاتولوژیست برای بهبود قدرت تکلم فرد نیز از دیگر روش های درمانی مورد تایید است. در سال های اخیر با کشف سلول های بنیادی و کاربرد های آن، امید به درمان این بیماری بیشتر شده است.

داروهایی برای بهبود بیماری پارکینسون

• ستفاده از برخی داروهای خاص می تواند سطح دوپامین را در بدن افزایش داده و قدرت حرکت و فعالیت را تا حدودی به فرد بازگرداند. همان طور که پیش از این گفته شد، یکی از دلایل عمده بروز پارکینسون کم بودن سطح دوپامین در مغز است. دوپامین ماده ای است که در خود مغز ساخته شده و نمی توان آن را مستقیما وارد بدن کرد. اما با مصرف برخی داروها، دوپامین در مغز تولید شده و علائم بیماری نیز بهبود می یابد. داروهایی که ممکن است پزشک برای یک فرد مبتلا به این بیماری تجویز کند، شامل:
• Carbidopa-levodopa: حاوی موادی است که مستقیما بر فرآیند تولید دوپامین در مغز تاثیرگذار است.
• از عوارض جانبی این دارو می توان به حالت تهوع و سبکی سر در ساعات اولیه اشاره کرد. مطمئنا پس از چند سال مصرف مداوم این دارو، اثر آن بر تولید دوپامین کاهش خواهد یافت، پس باید مرتبا تحت نظر پزشک قرار داشته باشید تا با تغییر دوز مصرف و یا نوع دارو، اثر آن از بین نرود.
• Dopamine agonist: بر خلاف مورد قبل، این دارو تاثیری بر تولید دوپامین ندارد. بلکه تاثیر آن بر بیماری را کاهش می دهد.
•  MAO B: این ترکیب نیز با متعادل کردن ترکیبات شیمیایی مغز، از بروز ضعف در عضلات بدن، جلوگیری می کند.

درمان های خانگی پارکینسون چقدر موثر است؟

اگر بیماری پارکینسون در فرد تشخیص داده شود، باید مرتبا با پزشک در ارتباط بوده و تمامی فعالیت های خود را با مشورت پزشک انجام دهد. تغییر سبک زندگی یکی از روش های درمانی موثر این بیماری است که به فرد کمک می کند تا مشکلات ناشی از آن را کاهش داده و بتواند با وجود بیماری، به زندگی عادی خود ادامه دهد.

• تغذیه سالم: در مورد این بیماری، ممنوعیت تغذیه ای یا توصیه خاصی از طرف متخصصان ارائه نشده، اما مصرف غذاهای حاوی فیبر بالا تا حدودی می تواند مشکل تعادل و حرکت را در فرد بهبود بخشد.
• ورزش: انجام فعالیت های ورزشی، علاوه بر افزایش قدرت حرکتی و نیرومند کردن ماهیچه ها، می تواند وضعیت روحی فرد را تغییر داده و استرس و ناراحتی ناشی از بیماری را کاهش دهد.
• اگر بیمار قصد انجام فعالیت ورزشی داشته باشد، پزشک توصیه می کند تا در ابتدا با یک فیزیوتراپ مشورت کرده و حرکت های صحیح را بیاموزد. پیاده روی، شنا، ایروبیک و انجام نرمش های سبک، می تواند در این موارد مفید باشد. اما باید توصیه های پزشک را در این زمینه حتما جدی بگیرید.
• انجام فعالیت های روزانه: در فرد مبتلا به پارکینسون فعالیت هایی مثل لباس پوشیدن یا غذا خوردن ممکن است دشوار باشد. در این موارد پزشک روش های راحتی را آموزش می دهد تا فرد بتواند با حفظ اعتماد به نفس، کار های شخصی را انجام دهد.

عواملی که خطر ابتلا به پارکینسون را کاهش یا افزایش می دهد

• فلاون: بر اساس نتایج تحقیقی که در مجله عصب شناسی در ایالات متحده به چاپ رسید، مردانی که بیشتر غذا های حاوی فلاون مصرف می کنند، کمتر در معرض ابتلا به پارکینسون قرار دارند، موادی مثل سیب، توت، چای و برخی از انواع سبزیجات.
• استفاده مجدد از روغن مصرف شده: در برخی از انواع روغن ها مثل روغن آفتابگردان، موادی به نام آلوئید موجود است که با حرارت دادن آنها بیش از دمای توصیه شده، فعال می شوند. این مواد دلایل عمده ابتلا به پارکینسون و آلزایمر هستند.
• یکی از دلایل عمده ابتلا به پارکینسون، تغییر سطح دوپامین در مغز است. این ماده در حقیقت کنترل کننده عملکرد حرکتی در فرد است. با کاهش این ماده، فرد در انجام برخی فعالیت های روزانه دچار اختلال شده و توانایی لازم برای کنترل محیط را ندارد. به طور کلی، سطح دوپامین در افراد مبتلا به پارکینسون پایین است. اگر چه این بیماری باعث مرگ فرد نمی شود، اما علائم و آثار طولانی مدتی دارد که در بعضی موارد قابل درمان و کنترل نیست. بر اساس آنچه که تاکنون گفته شد، پارکینسون را می توان یک بیماری عصبی حرکتی دانست که در اثر تغییر سطح دوپامین در مغز ایجاد شده و با ضعف عملکرد ماهیچه ها و مفاصل همراه است.

آماری از مبتلایان به بیماری پارکینسون

تقریبا یک میلیون نفر در ایالات متحده با این بیماری زندگی می کنند، هر سال 60000 نفر در این کشور به پارکینسون مبتلا می شوند که البته این آمار در مورد افرادی است که تحت مراقبت و درمان قرار گرفته و یا شناسایی شده اند و شامل همه مبتلایان نیست. بر اساس آمار سازمان جهانی بهداشت، در آمریکا سالانه 25 میلیون دلار بودجه به صورت مستقیم و غیر مستقیم، صرف درمان این افراد می شود.

در واقع هر فردی در سال بین 2500 تا 10000 دلار برای این بیماری هزینه می کند. حدودا 10 میلیون نفر در کل دنیا مبتلا به پارکینسون هستند که البته این یک آمار رسمی از افراد تحت درمان است. طبیعتا هزاران نفر نیز در مناطق دور افتاده یا محروم به این بیماری مبتلا هستند و امکان دسترسی و درمان آنها وجود ندارد.

مردان، 50 درصد بیش از زنان در معرض خطر ابتلا به پارکینسون هستند. در اغلب موارد، علائم بیماری در سنین بالای 50 سال بروز می کند، اما 4 تا 5 درصد مبتلایان نیز در سن جوانی، بین 21 تا 40 سالگی دچار این عارضه می شوند که آن را پارکینسون جوانی می گویند. یکی از مقالات مرتبط در این زمینه که در وب سایت مجله اینترنتی ماه موجود است، کاربرد سلول های بنیادی دردرمان بیماری های مغزی می باشد.