سرطان خون یا لوکمیا

به طور کلی زمانی که بنا به دلایل مختلف تقسیم سلولی در بخشی از بدن متوقف نشود و همچنان ادامه داشته باشد، توده ای از سلول های اضافی به وجود خواهند آمد که در مواردی، به توده بدخیم تبدیل می شود. این توده سلولی، به همراه جریان خون در بدن حرکت کرده و و موجب بروز اختلال در بخش های مختلف بدن می شود که سرطان نام دارد. سرطان خون ، یکی از شایع ترین انواع سرطان است که درصد ابتلا به آن در زنان و مردان تقریبا به یک اندازه است. سرطان خون همانند دیگر انواع سرطان، دارای علائم و راه های درمانی است که در مجله سلامت ماه در مورد آنها صحبت می کنیم.

سرطان خون چیست

سرطان خون در اصطلاح پزشکی با عنوان Leukemia شناخته می شود. سرطان خون در واقع شامل ایجاد توده های سرطانی در مغز استخوان نیز هست. این فرآیند و گسترش آن معمولا با عنوان سرطان و پخش سلول های سرطانی معروف است که در هر قسمتی از بدن، امکان تشکیل آن وجود دارد. مغز استخوان بافتی است اسفنجی که تولید سلول های خونی، گلبول سفید، گلبول قرمز و پلاکت را بر عهده دارد. گلبول سفید به سیستم ایمنی کمک می کند تا در برابر عوامل بیماری زا فعالیت کند؛ گلبول قرمز، مسئول انتقال اکسیژن به اندام های مختلف بدن است و پلاکت نیز با انعقاد خون، از بروز خونریزی جلوگیری می کند. علاوه بر این ها در مغز استخوان، اجزای دیگری به نام سلول های بنیادی وجود دارد که کار آنها تولید و ساخت مجدد تمامی اجزای خون در بخش های مختلف بدن است.

هنگامی که فرد دچار سرطان خون می شود، فرایند تولید سلول های خونی در مغز استخوان با اختلال روبرو شده و عملکرد کلی آن مختل می شود. بخش عمده این تاثیرات نیز بر گلبول سفید اتفاق می افتد. بسته به اینکه سرطان کدام نوع گلبول های سفید را دربر می گیرد، نوع آن متفاوت است و بسته به سرعت رشد و گسترش آن، به دو نوع مزمن و حاد نیز دسته بندی می شود.

انواع سرطان خون و درمان آن

• ALL یا سرطان خون حاد لنفوبلاستیک
• AML یا سرطان خون حاد میلوژنوس
• CLL یا سرطان خون مزمن لنفوبلاستیک
• CML یا سرطان خون مزمن میلوژنوس

سرطان خون، قابل انتقال نیست و درصد بسیاری از جمعیت سرطانی ها را این گروه تشکیل می دهند. مرگ و میر ناشی از سرطان خون در کودکان بیش از بزرگسالان است. فقط در سال 2015، حدود 24000 نفر در اثر ابتلا به این سرطان از دنیا رفته اند. سرطان خون انواع مختلفی دارد که اگرچه تحقیقات بسیاری در این زمینه انجام شده، اما هنوز اطلاعات چندان دقیقی در مورد روش درمان برخی از انواع آنها وجود ندارد. از طرفی نیز هزینه های درمان آن به قدری سنگین است که بسیاری از افراد، قدرت تامین آن را ندارند.

علائم سرطان خون

علائم سرطان خون با توجه به نوع آن متفاوت است، اما به طور کلی یک سری علائم در همه انواع سرطان خون مشترک هستند، از جمله:

تب، ضعف و ناتوانی، عفونت های حاد و مزمن، کاهش وزن بدون دلیل، ورم غدد لنفاوی یا بزرگ شدن کبد، خونریزی های شدید و بی دلیل، ایجاد لکه های قرمز رنگ کوچک بر روی پوست، عرق کردن زیاد به ویژه در شب و درد های استخوانی که همه از علائم سرطان خون هستند.

با مشاهده هر کدام از این علائم، باید سریعا با پزشک مشورت کرد و اقدام به انجام آزمایشات مربوطه نمود. در مواردی، علائم سرطان خون شباهت هایی با سرماخوردگی یا آنفولانزا دارد که ممکن است فرد را به اشتباه بیاندازد. در موارد معدودی، حتی هنگام انجام یک آزمایش خون ساده نیز، سرطان را می توان تشخیص داد.

علت اصلی سرطان خون

سرطان عمدتا زمانی اتفاق می افتد که سلول های نابالغ خونی، به ویژه گلبول های سفید به هر دلیلی دچار آسیب می شوند. این آسیب باعث برهم ریختن فرآیند تقسیم سلولی شده و باعث رشد بیش از حد سلول ها می شود و در نتیجه سرطان بروز می کند. در ادامه طی این روند به تدریج سلول های سالم قدیمی از بین رفته و سلول های جدیدی که در مغز استخوان تولید شده، جایگزین آنها می شوند.

سلول هایی نیز که به شکل غیر طبیعی رشد کرده اند، فضای زیادی را در محیط مغز استخوان اشغال می کنند در نتیجه با افزایش رشد این سلول ها، به تدریج فضا برای رشد کامل گلبول های سفید، وجود ندارد. به همین دلیل تولید گلبول سفید کاهش یافته یا گلبول های تولید شده، کامل رشد نمی کنند. نهایتا همین امر موجب بروز سرطان خون خواهد شد. به گفته کارشناس مجله سلامت ماه ؛ یک سری عوامل، خطر ابتلا به سرطان خون را افزایش می دهد. عواملی مانند :

1. قرار گرفتن در معرض اشعه های مضر، ابتلا به برخی ویروس ها مثل HIV، بنزین و برخی دیگر از انواع مواد بیوشیمیایی، رنگ کردن مو و کشیدن سیگار.
2. اختلالات ژنتیکی، برخی افراد به دلیل داشتن اختلال در یک یا چند مورد ویژه، بیش از دیگران در معرض خطر ابتلا به سرطان خون هستند.
3. سندرم داون : مبتلایان به سندرم داون نیز در اغلب موارد در معرض خطر سرطان خون هستند، زیرا تغییرات هورمونی در این افراد بسیار مشهود و قابل ملاحظه است.

تشخیص و درمان سرطان خون

در صورتی که فرد دارای سابقه خانوادگی ابتلا به سرطان خون باشد و یا علائمی از آن را داشته باشد، پزشک باید سریعا تشخیص را آغاز کند. در همه موارد، معاینه فیزیکی پاسخ گو نیست و فرد باید از روش های دیگری برای تشخیص استفاده نماید. در اولین مرحله، انجام آزمایش خون توصیه می شود، آزمایشی که شامل شمارش تعداد اجزای خون، بررسی پلاکت خون و گلبول های سفید است. در مرحله بعد، ممکن است به روش نمونه برداری، بخشی از مغز استخوان یا غدد لنفاوی، برداشته شده و مورد بررسی قرار گیرد. در صورتی که ابتلا به سرطان تشخیص داده شد، به روش های متعدد، عکسبرداری هایی صورت می گیرد تا مشخص شود چه قسمت هایی از بدن درگیر بیماری شده است و تا چه اندازه می توان به بهبود بیمار، امید داشت.

درمان سرطان خون ، تخصص پزشک مربوط به اختلالات خونی است. در واقع یک هماتولوژیست باید درمان این افراد را بر عهده گیرد البته انتخاب روش درمان نیز به نوع سرطان و میزان گستردگی آن بستگی دارد.

روش های درمان سرطان خون یا لوکمیا

برخی از نمونه های سرطان خون ، بسیار آهسته رشد کرده و در مراحل اولیه به جز پیشگیری از رشد آن، اقدام درمانی خاصی لازم ندارند. از جمله روش های درمانی که هماتولوژیست برای درمان سرطان خون به کار می گیرد شامل:

• شیمی درمانی، که با توجه به نوع و شدت بیماری، از یک دارو یا ترکیبی از مواد مختلف استفاده می شود.
• پرتو درمانی، که در آن با کمک انرژی پرتوهای کم خطر، از رشد سلول های سرطانی جلوگیری می شود.
• درمان با کمک سلول های بنیادین، که در آن بخشی از مغز استخوان فرد سالم را به بیمار سرطانی انتقال می دهند تا به واسطه آن، سلول های سالم و جدید، در بدن رشد کرده و جایگزین سلول های بیمار شود.
• درمان از طریق کمک به سیستم ایمنی که در واقع با تجویز یک سری داروها، به سیستم ایمنی کمک میشود تا در برابر عامل بیماری زا، مقاومت بیشتری داشته باشد.

طبق یافته های کارشناس سلامت مجله اینترنتی ماه در کنار این روش ها، داروهایی نیز برای بیمار تجویز می شود تا با کمک آن اندام های درگیر بتوانند فعالیت های عادی خود را از سر گرفته و تاثیر سرطان بر آنها کاهش یابد. اما شما اختلالات کوچک را جدی بگیرید ! برای کسب اطلاعات بیشتر و دسترسی به منابع کامل مقالات سلامت از جمله سرطان خون ، با کانال های مجله ماه در شبکه های اجتماعی همراه باشید.