روزه داری و تحمل ساعات طولانی گرسنگی و تشنگی به ویژه در روزهای گرم سال، قطعا اختلالات متعددی در بدن فرد روزه دار ایجاد خواهد که عمده ترین آنها، تغییر در سطح قند خون است. بنابراین مدیریت مقدار قند خون در افراد دیابتی که قصد روزه گرفتن دارند، بسیار مشکل به نظر می رسد. اما بر اساس آمار، درصد بسیاری از افراد مبتلا به بیماری دیابت یا به طور کامل یا با فاصله زمانی، روزه گرفته و مشکلی نیز از این بابت ندارند. طبق بررسی های تیم تحریریه مجله سلامت ماه ، در صورتی که فرد به درستی توانایی کنترل قند خون در ماه رمضان را داشته و با پزشک خود در مورد نحوه مصرف دارو مشورت نماید، مشکل خاصی از این بابت ایجاد نخواهد شد. جهت آشنایی با نکات مهم برای افراد دیابتی در ماه رمضان ما را دنبال کنید.
توصیه هایی جهت کنترل قند خون در ماه رمضان
رمضان ، از ماه های مقدس در تقویم اسلامی است که در طول این ماه، مسلمانان به روزه داری مشغول بوده و از طلوع خورشید تا زمان غروب آن، از خوردن و آشامیدن ممانعت می کنند. هر فردی پس از رسیدن به سن تکلیف، موظف به انجام این فریضه الهی است. اما در این میان موارد استثنایی نیز وجود دارد. زنان باردار، مادران شیرده، افراد سالخورده ای که توانایی تحمل گرسنگی و تشنگی را ندارند و بیماران مبتلا به بیماری های خاص که مجبور به مصرف دارو در طول روز هستند، از روزه داری معاف می باشند. در این میان، افراد مبتلا به دیابت که قادر به کنترل قند خون در ماه رمضان نباشند نیز در صورت تشخیص پزشک، مجاز به روزه گرفتن نیستند.
در صورتی که بیماری قند خون داشته و قصد روزه داری دارید، بهتر است قبل از شروع ماه رمضان، با پزشک در این زمینه مشورت نمایید. در حالت عادی، روزه داری برای فرد دیابتی مجاز نیست، مگر اینکه خود فرد مایل به این کار باشد. پزشک در مرحله اول، مقدار قند خون شما را چک کرده و نتیجه را مورد بررسی قرار می دهد. در صورتی که روزه داری برای فرد دیابتی مشکلی نداشته باشد، پزشک رژیم غذایی خاصی را برنامه ریزی نموده و زمان مصرف دارو را مشخص می کند. با رعایت توصیه های ارائه شده توسط پزشک، می توان بدون ایجاد اختلال در اثر افت و تغییر در سطح فشار خون، ماه رمضان را بدون مشکل پشت سر گذاشت.
رژیم غذایی افراد قند خونی در ماه رمضان
از اصلی ترین نکاتی که این افراد برای کنترل قند خون در ماه رمضان باید در نظر گیرند، توجه به نوع رژیم غذایی است. خوردن وعده سحری از ضروریات است، پس فرد دیابتی باید فکر روزه بدون وعده سحری را از ذهن دور کند. وعده سحری باید شامل دسته ای از کربوهیدرات های ساده و پیچیده باشد تا امکان تامین نیاز فرد به قند تا زمان غروب خورشید فراهم شود. فرد دیابتی، بهتر است در فاصله زمانی میان افطار تا سحری، مقدار زیادی مایعات نوشیده و بیشتر به مصرف غذاهای حاوی فیبر روی آورد. مصرف چربی های ترانس و اشباع تا حد امکان در وعده افطار تا سحری می بایست کاهش یابد.
داشتن فعالیت بدنی در طول روز و حتی پس از افطار می تواند به انرژی بخشی فرد کمک کند. البته ورزش های سبکی که منجر به ایجاد ضعف بدنی در فرد نشود. از طرفی کنترل قند خون در ماه رمضان در طول روز، مسئله ای است که باید حتما مد نظر قرار داد. برخلاف تصور افراد که گمان می کنند تست قند خون موجب باطل شدن روزه می شود، باید گفت که این تفکر اشتباه بوده و انجام تست قند برای فرد دیابتی به ویژه در زمان روزه داری، ضروری است.
مصرف دارو برای افراد دیابتی در طول روزه داری
مصرف داروهای خوراکی برای کنترل سطح قند خون باید قبل از آغاز روزه داری، توسط پزشک برنامه ریزی شود. در واقع پزشک زمان مصرف دارو را با توجه به ساعات مشخصی که فرد اجازه مصرف غذا دارد، تعیین می کند. یکی از روش های کنترل قند خون در ماه رمضان ، مصرف همین داروهاست. در مورد تزریق انسولین نیز، پزشک با تغییر دوز مصرف، تا حد ممکن خطر ابتلا به هیپوگلیسمی یا افت شدید فشار خون را کاهش می دهد.
مشکلات احتمالی برای افراد دیابتی در ماه رمضان
اگرچه قبل از آغاز ماه مبارک، پزشک بیمار دیابتی را از لحاظ مقدار قند خون و نوع رژیم غذایی مورد بررسی قرار می دهد، اما با این حال خطر بروز یک سری اختلالات در طول روزه داری برای فرد وجود دارد. سه اختلال احتمالی که باید در زمینه کنترل قند خون در ماه رمضان به آن توجه کرد، شامل موارد زیر می باشند.
- افت قند خون یا هیپوگلیسمی: افرادی که انسولین تزریق می کنند و یا به دلیل داشتن دیابت، از داروهای ویژه ای استفاده می کنند، بیش از دیگران در معرض خطر افت شدید قند خون قرار دارند. این دسته از روزه داران، تا حد ممکن باید از فعالیت بدنی انرژی سوز بپرهیزند و در مورد مشکل افت قند شدید در روزه داری با پزشک خود مشورت نمایند.
- افزایش شدید قند خون: افرادی که پس از افطار، در خوردن غذا به ویژه شیرینی جات زیاده روی می کنند، در معرض خطر افزایش شدید قند خون قرار دارند. حتی اگر در طول روز دچار افت قند خون شدید، هرگز پس از افطار در مصرف غذاهای پر کربوهیدرات، زیاده روی نکنید.
- خشکی بیش از حد بدن: خشکی بدن و کاهش رطوبت نه تنها برای افراد دیابتی، بلکه برای همه روزه داران در طول روز، مشکل ساز خواهد بود، به ویژه زمانی که ماه رمضان با روزهای بلند و گرم تابستان همراه شده باشد. برای جبران کم آبی بدن، در فاصله افطار تا سحری، مصرف مایعات را فراموش نکنید. خوردن قهوه و کافئین به مقدار زیاد، شدت خشکی در بدن را افزایش می دهد.
باید ها و نباید های تغذیه برای دیابتی ها در ماه رمضان
از جمله نکات تغذیه ای که جهت کنترل قند خون در ماه رمضان برای مبتلایان به دیابت ارائه می شود عبارتند از:
- در وعده های غذایی افطار و سحری، باید از یک رژیم غذایی متعادل با انواع گروه های غذایی استفاده کرد. سبزیجات غیر نشاسته ای، پروتئین و میوه از گروه های اصلی است که نباید خوردن آنها را فراموش کرد. به عبارتی توجه به رژیم غذایی افراد قند خونی از نکات ضروری است.
- مصرف فیبر به مقدار زیاد، کمک می کند تا فرد تا مدت زمان بیشتری احساس سیری کند، زیرا فیبر ساعت ها در روده باقی می ماند.
- غذاهای سرخ شده و دارای چربی های ترانس، خشکی بدن را افزایش داده و ایجاد تشنگی می کند.
- بهتر است در تهیه غذا یا سالاد از مقداری روغن زیتون استفاده کنید، زیرا مشکل گوارشی ناشی از برهم خوردن برنامه غذایی را برطرف می کند.
به گفته متخصصان، در مواردی که فرد وابستگی زیادی به مصرف دارو نداشته باشد، روزه داری مشکلی ایجاد نخواهد کرد. اما از دید مجله اینترنتی ماه ، آن دسته از مبتلایان که کنترل قند خون در ماه رمضان برای آنها مشکل بوده و در صورت عدم مصرف دارو، دچار افت شدید فشار خون می شوند، با دستور پزشک مجاز به روزه داری نمی باشند.