کلسترول یا همان چربی، ماده ای است که علاوه بر اینکه وجودش برای حفظ تعادل و سلامت در بدن ضروری است، مقادیر زیاد آن هم می تواند مشکل ساز شده و موجب بروز بیماری های متعدد شود. احتمالا تا به حال در مورد کلسترول و بیماری های قلبی شنیده اید. طبق بررسی های انجام گرفته توسط مجله ماه اغلب ما تصور می کنیم که کلسترول، فقط نشات گرفته از روغن ها یا غذاهای چرب است. در حالی که گاهی اوقات خود بدن نیز، کلسترول ساخته و موجب بالا رفتن میزان چربی می شود. اما اینکه اساسا کلسترول چیست و وجود آن چه منفعتی برای بدن دارد، را در این مقاله مورد بررسی قرار می دهیم.
کلسترول چیست
کلسترول در واقع ماده ای چرب و موم مانند است که معمولا در اغلب سلول های بدن ما وجود دارد. بدن برای تولید ویتامین D، تولید انواع هورمون ها و البته جهت هضم بهتر غذا، به وجود کلسترول نیازمند است. مقدار قابل توجهی از کلسترول مورد نیاز، در خود بدن ساخته می شود و بقیه نیز از مواد غذایی دیگری مثل تخم مرغ، گوشت و پنیر که دارای چربی طبیعی هستند، تامین می گردد.
اگر درصد وجود کلسترول در بدن و در سلول های شما زیاد از حد مجاز باشد، این چربی ها با دیگر ترکیبات خون همراه شده و پلاک ها را به وجود می آورند. این پلاک ها به دیواره ی رگ ها چسبیده و موجب تصلب شریان ها می شود که در نتیجه آن، عروق قلب دچار گرفتگی شده و باعث سکته های قلبی خواهد شد. اما کلسترول انواع مختلفی دارد، از جمله:
کلسترول مفید یا HDL
HDL: مخفف لیپوپروتئین با تراکم بالاست. این نوع را اصطلاحا کلسترول مفید می نامیم، زیرا انواع دیگر چربی ها را از قسمت های مختلف بدن جمع آوری کرده و به کبد می رساند و از آنجا نیز، طی فرآیندی از بدن خارج می شوند.
کلسترول های مضر
- LDL: مخفف لیپوپروتئین با تراکم کم است. این نمونه را کلسترول منفی می نامیم، زیرا وجود همین دسته از چربی هاست که بر دیواره ی رگ ها، پلاک ایجاد کرده و موجب گرفتگی عروق و باریک شدن رگ می شود.
- VLDL: لیپوپروتئین با تراکم بسیار کم. این نوع از کلسترول را نیز، منفی می نامیم، زیرا همانند LDL موجب ایجاد پلاک در رگ ها می شود، اما تفاوت عمده ای که با نمونه ی قبلی دارد این است که این نوع چربی، حاوی تری گلیسیرید است و LDL حاوی کلسترول.
همه انسان ها با مقادیر مشخصی چربی که برای عملکرد بهتر بدن ضروری است، به دنیا می آیند. اما در بسیاری از موارد، به دلیل داشتن سبک زندگی اشتباه و نامتناسب، سطح کلسترول منفی در خون افزایش و کلسترول مثبت به تدریج کاهش می یابد. از جمله عواملی که موجب بالا رفتن سطح کلسترول در خون می شود در ادامه توضیح داده شده است.
عواملی که باعث بالا رفتن کلسترول در خون می شوند
عادات بد غذایی
عدم تحرک و نداشتن فعالیت بدنی
سیگار
عوامل ژنتیکی
سن
اضافه وزن
نژاد
عادت های غذایی بد
عادات بد غذایی مثل خوردن غذاهای پرچرب با چربی های اشباع نشده. برخی از چربی ها طبیعی هستند، مثل چربی موجود در گوشت، تخم مرغ، انواع لبنیات، شکلات و برخی غذاهای دیگر. اما گروهی دیگر مثل سرخ کردنی ها یا انواع غذاهای فست فود، چربی های مضر و مصنوعی دارند که همین نوع از غذاها میزان کلسترول بد در خون را بالا می برد. اگر جز افرادی هستید که غذاهای چرب مصرف می کنید بهتر است از این پس با مواد غذایی موثر در جلوگیری از سکته قلبی و مغزی دوست شوید.
عدم تحرک و نداشتن فعالیت بدنی
نداشتن فعالیت بدنی کافی و بی تحرکی، خود عاملی است که سطح HDL یا کلسترول مفید را در بدن کاهش داده و موجب تجمع چربی های مضر می شود.
سیگار
سیگار نیز در افزایش سطح کلسترول منفی، بسیار موثر است و تاثیر آن در زنان بیش از مردان است.
عوامل ژنتیکی
علاوه بر موارد گفته شده، عوامل ژنتیکی نیز می تواند در بالا رفتن چربی در خون نقش داشته باشد. در خانواده ای که والدین دچار این بیماری هستند، به احتمال زیاد فرزندان نیز در معرض خطر بوده و می بایست احتیاط خود را دو چندان کنند. مصرف برخی داروها و روش های درمانی نیز در بروز این عارضه بی تاثیر نیست. در بسیاری از موارد، حتی اگر سابقه ی خانوادگی برای افزایش کلسترول منفی نداشته باشید، برخی عوامل دیگر می تواند شما را در معرض خطر قرار دهد.
سن
افزایش سن با خطر ابتلا به افزایش چربی خون، رابطه مستقیمی دارد. هر چه سن بالاتر می رود، امکان ابتلا به این بیماری بیشتر می شود. هر چند که وجود کلسترول منفی در کودکان و نوجوانان بسیار کمتر دیده شده، اما رعایت اصول پیشگیری را باید از همان زمان آغاز کرد.
اضافه وزن
هر چه میزان اضافه وزن شما بیشتر باشد، امکان ابتلا به چربی خون در شما بیشتر است.
نژاد
برخی از نژادها مثل اغلب سیاه پوستان، نسبت به دیگران، دارای درصد کلسترول مثبت بیشتری هستند و به همان میزان، خطر ابتلا به چربی خون بالا در آنان بیشتر است.
خطرات بالا بودن کلسترول خون را جدی بگیرید
با افزایش سطح چربی در خون، تعداد پلاک های ایجاد شده در دیواره رگ ها نیز بیشتر شده و موجب لخته شدن خون در بخشی از عروق می شود. اگر اندازه لخته ی خون بزرگ باشد، به راحتی مسیر عروق را بسته و موجب بروز سکته قلبی می شود. به دلیل حجم بالای پلاک در دیواره ی رگ ها، خون تازه و دارای اکسیژن از قلب به قسمت های مختلف بدن ارسال نمی شود و همین امر موجب بروز آنژین صدری یا حمله قلبی می شود. علاوه بر عروق قلبی، چربی موجب گرفتگی رگ های متصل به مغز نیز شده و مشکلات ناشی از کمبود اکسیژن در سلول های مغز را نیز به دنبال دارد.
تغییر سبک زندگی یکی از راه های موثر در کاهش بیماری های قلبی
اگر به هر دلیل با افزایش سطح چربی در خون مواجه هستید، تغییر سبک زندگی می تواند یکی از راهکارهای اساسی در این زمینه باشد. خوردن غذاهای سالم، داشتن فعالیت ورزشی و کنترل وزن، سه عامل مهم در این تغییر است. در مواردی که تغییر سبک زندگی نمی تواند به تنهایی تاثیری بر کاهش سطح چربی در خون داشته باشد، باید به توصیه پزشک، در کنار تغذیه و فعالیت ورزشی، به روش های دارویی نیز روی آورده و از این طریق به سلامت عروق، کمک کنید.
همان طور که گفته شد، با افزایش سن، خطر ابتلا به چربی خون بالا بیشتر می شود. پس می بایست به طور منظم، میزان کلسترول موجود در خون را چک کرد. برای کودکان و نوجوانان قبل از سن 18 سالگی، دو تا سه بار بررسی کافی است، زیرا اغلب در این سنین بالا بودن کلسترول دیده نمی شود. به طور کلی، سطح چربی خون در مردان بیش از زنان است و این تفاوت طبیعی است. زنان اغلب بعد از سن یائسگی به چربی خون مبتلا می شوند.
میزان استاندارد کلسترول یا چربی خون
در آزمایشات مربوط به اندازه گیری میزان کلسترول یا چربی در خون، مقادیر مشخصی به عنوان استاندارد معین شده است. برای مثال بزرگسالان می بایست چربی در حدود 200 تا 239 میلی گرم داشته باشند. کمتر از این مقدار، موجب بروز مشکلات خاص شده و بالاتر از این نیز، باعث ابتلای فرد به چربی خون می گردد. امیدواریم مطالب فوق از مجله اینترنتی ماه مفید واقع شود. پیشنهاد می کنیم در ادامه بیماری های قلبی و راه های پیشگیری آن را مطالعه نمایید.