کتوز ، فواید و مضرات آن

معمولا در مطالبی که در مورد بیماری دیابت یا رژیم غذایی افراد قند خونی ارائه می شود، در مورد کتوز مطالبی عنوان می شود. در اولین برخورد، این سوال به وجود خواهد آمد که کتوز چیست و آیا وجود این ترکیب برای بدن مفید است یا خیر؟ کتوز در واقع نوعی فرایند متابولیکی طبیعی در بدن است که معمولا با فعالیت بدن و انجام وظایف متابولیکی در ارتباط است. اگر در ادامه با مجله سلامت ماه همراه باشید، اطلاعات بیشتری در مورد این ترکیب و مفید یا مضر بودن آن در اختیار شما قرار خواهیم داد.

درباره فواید کتوز

کتوز نوعی فرآیند متابولیک طبیعی در بدن است که به منظور ادامه فعالیت بدن به وجود می آید. کربوهیدرات، سوخت اصلی ماهیچه ها و عضلات بدن است. در مواردی که مقدار مصرف کربوهیدرات کم باشد، بدن برای تامین انرژی مورد نیاز خود، اقدام به سوزاندن چربی می کند. اگر رژیم غذایی متعادل باشد، مقدار دریافت و سوزاندن چربی و کربوهیدرات ها حساب شده است.  اما اگر به هر دلیلی، کالری کمی به بدن برسد، چربی ها سوزانده شده و سطح کتوز در بدن افزایش می یابد. علاوه بر رژیم غذایی، عوامل دیگری نیز در این زمینه تاثیر گذار خواهند بود. فعالیت ورزشی بلند مدت و بارداری نیز موجب ایجاد فرآیند کتوز در بدن می شود. در مبتلایان به دیابت، وجود کتوز نشان دهنده عدم استفاده کافی از انسولین است.

رژیم غذایی کتوژنیک

فرآیند کتوز از آن جایی که موجب سوزاندن چربی های اضافی در بدن می شود، روشی مناسب برای کاهش وزن به حساب می آید. بر همین اساس، متخصصان نوعی رژیم غذایی با نام کتوژنیک طراحی کرده اند که به رژیم کم کربوهیدرات نیز معروف است. در این برنامه غذایی، مقدار مصرف چربی افزایش و کالری دریافتی کاهش می یابد. استفاده از این رژیم باعث می شود تا در مدت زمان کمی، فرد به وزن متعادل برسد. بر اساس تحقیقات در یک دوره 4 هفته ای استفاده از این رژیم، تا 5،5 کیلوگرم وزن کاهش می یابد. در واقع فرد بدون اینکه احساس ضعف یا گرسنگی کند، مقدار کالری کمی دریافت می کند و از از محسنات رژیم غذایی کتوژنیک می باشد.

فواید کتوز در رژیم غذایی

تحقیقاتی که در این زمینه انجام شده نشان می دهد که کتوز یا رژیم کتوژنیک از این منظر که موجب ایجاد تعادل در وزن می شود، مفید است و باعث بهبود وضعیت قلب، پیشگیری از دیابت و کلسترول بالا و همچنین پیشگیری از ابتلا به سندرم متابولیکی می شود. حتی در برخی موارد، از این رژیم برای درمان کودکان مبتلا به صرع نیز استفاده می شود. از طرفی پزشکان معتقدند که استفاده طولانی مدت از چنین رژیمی، ممکن است برای فرد مشکلاتی را در پی داشته باشد. زیرا کاهش مقدار مصرف کربوهیدرات ها  در طولانی مدت، بدن را دچار ضعف کرده و برخی ترکیبات وابسته به این گروه غذایی به اندازه کافی به بدن می رسد.

عوارض کتوز برای بدن

معمولا جایگزین کردن چربی به جای کربوهیدرات به عنوان منبع سوخت بدن ( کتوز )، یک سری علائم و نشانه ها دارد. در واقع با ظهور این علائم می توان تشخیص داد که بدن با کمبود کربوهیدرات مواجه است. این علائم شامل:

بوی بد تنفس : یکی از معضلات و مشکلات ناشی از پیروی کردن ار رژیم های کتوژنیک، بوی نامطبوع تنفس و ادرار است که در اثر افزایش مقدار کتوز به وجود آمده است. به همین دلیل، این افراد باید چندین بار در طول روز مسواک زده و یا از آدامس های خوشبو کننده استفاده کنند که خود این آدامس ها، به دلیل داشتن کربوهیدرات بالا، برای این افراد منع مصرف دارد. پیش از مصرف، باید به مقدار کالری آن توجه داشت یا از نمونه بدون قند آن استفاده کرد.

کاهش وزن : یکی از نشانه های قابل توجه کتوز در بدن ، کاهش وزن است چرا که در یک مدت زمان تقریبا کوتاه، وزن زیادی از دست می رود. فرآیند کاهش وزن به این صورت است که در هفته های اول، وزن آبی بدن کم می شود و سپس به تدریج چربی های اضافی از بین می رود و به این صورت، فرد به وزن متعادل می رسد.

کاهش اشتها : رژیم کتوژنیک باعث کاهش اشتها در فرد می شود. در مراحل اولیه، این کاهش میل به غذا به دلیل کم شدن مقدار مصرف پروتئین و سبزیجات است که هورمون های مربوط به گرسنگی را تحت تاثیر قرار می دهد. اما پس از مدتی، به تدریج مغز نیز تحت تاثیر قرار گرفته و از نظر ذهنی و روانی نیز فرد میلی به غذا خوردن ندارد.

افزایش تمرکز با رژیم کتوژنیک

در مراحل اولیه استفاده از رژیم کتوژنیک، فرد احساس خستگی و گیجی می کند که کاملا طبیعی است، زیرا کربوهیدرات به اندازه کافی به سلول ها نمی رسد. اما پس از اینکه بافت ها به تغییر منبع سوخت عادت کردند، تمرکز و انرژی در فرد افزایش می یابد. در مرحله بعد، مغز به جای گلوکز، کتوز می سوزاند که منبعی بسیار غنی برای تامین سوخت مغز به شمار می آید. حتی در مواردی، از این ماده برای درمان برخی بیماری های مغزی و تقویت حافظه نیز استفاده می شود. معمولا استفاده از رژیم کتوژنیک در کنار انتقادهای بسیاری که در این زمینه وجود دارد، به دلیل تاثیری که بر عملکرد مغز و همچنین سطح قند خون دارد، بسیار مورد توجه قرار گرفته است.

نکته دیگر اینکه معمولا هر رژیم غذایی به دلیل تغییری که در نوع تغذیه ایجاد می کند، از نظر گوارشی تبعاتی خواهد داشت. حتی رژیم کم کالری برای طول عمر بیشتر نیز در مراحل اولیه، موجب ایجاد اسهال در فرد می شود. اگر این اختلالات فقط مختص مراحل اولیه باشد، مشکل خاصی در پی نخواهد داشت. اما در صورتی که تا مدت طولانی ادامه داشت، حتما باید مورد بررسی قرار گیرد. اما توجه به این نکته ضروری است که کربوهیدرات ها نباید به طور کامل حذف شوند و هم زمان با مصرف نمونه های مناسب، از منابع فیبر نیز باید بهره مند شد.

رژیم کتوژنیک ، خوب یا بد ؟

تصمیم گیری در مورد این مسئله که آیا کتوز برای بدن مفید است یا خیر، بستگی به وضعیت جسمانی فرد دارد. در مواردی ممکن است بدن به این ماده نیاز داشته باشد و در مواردی نیز ممکن است وجود آن ضرری بزرگ برای سلامتی بدن باشد. اما باید بدانید که کتوز فرآیند طبیعی در بدن است که در غالب یک رژیم غذایی خاص ایجاد می شود و کمک می کند تا فرد در کنار کاهش وزن و رسیدن به وزن ایده آل، بتواند سلامت خود را حفظ کند. البته به عقیده کارشناس سلامت مجله اینترنتی ماه ، توجه به این نکته نیز حائز اهمیت است که رژیم کم کربوهیدرات و کمک گرفتن از موثرترین راه های کاهش وزن است و به وسیله آن می توان در کمترین زمان ممکن، به وزن دلخواه دست یافت.