علی رغم اینکه در سال های اخیر خطر ابتلا به بیماری های قلبی به طرز چشمگیری افزایش داشته است، اما می توان با انجام یک سری پیشگیری ها و توجه به نوع تغذیه و البته فعالیت فیزیکی، این خطر را در خود کاهش داد. اگر تاکنون برنامه ای جهت معاینه سالانه توسط پزشک متخصص قلب و عروق نداشته اید، از همین لحظه اقدام کنید. این کار کمک می کند تا پزشک با مشاهده کوچکترین نشانه بروز بیماری های قلبی، شما را در جریان قرار داده و امکان درمان آن در اسرع وقت و با کمترین هزینه فراهم شود. حتی اگر نشانه ای از بیماری های قلبی عروقی نیز مشاهده نشود، دست کم پزشک شما را در پیشگیری از آنها یاری می کند. در مجله سلامت ماه به بررسی موثرترین راه های پیشگیری از بیماری های قلبی و اینکه چه اقداماتی اساسا تاثیرگذارتر هستند می پردازیم.
موثرترین راه های پیشگیری از بیماری های قلبی را بشناسید
زمانی که از بیماری های قلبی سخن به میان می آید، مقصود فقط درد قلب نیست، بلکه شرایط و عوامل متعددی را در بر می گیرد. برای مثال بیماری عروق کرونری یکی از انواع بیماری های قلبی است که خود شامل گرفتگی عروق، تشکیل پلاک، اختلال در انتقال خون و اکسیژن و مواردی از این قبیل است. وجود این آسیب ها در اغلب موارد به کلسیم، چربی و یا کلسترول موجود در خون بستگی دارد.
قلب از اعضای حیاتی بدن انسان است و حیات انسان به فعالیت و عملکرد قلب بستگی دارد. مراقبت از قلب و پیشگیری از بروز آسیب به معنی پیشگیری از ایجاد پلاک در عروق، کنترل فشار خون، قند خون، چربی خون، دیابت و پیشگیری از سکته قلبی است. هر کدام از این عوامل به نوبه خود اگر تحت مراقبت قرار نگیرد، می تواند تاثیر به سزایی در ایجاد اختلال در عملکرد این عضو بدن شود و فرد را در معرض خطر انواع آسیب ها قرار دهد. پس لازم است تا مراقب قلب بوده و نسبت به حفظ سلامت آن آگاهی لازم را کسب کرد. از موثرترین راه های پیشگیری از بیماری های قلبی می توان به مواردی چون ترک سیگار، مدیریت استرس و فشار روحی، ورزش و انجام فعالیت بدنی، کنترل وزن، رژیم غذایی مناسب و غیره اشاره کرد که در ادامه به طور مفصل این موارد را شرح خواهیم داد.
سکته قلبی
سکته قلبی یکی از شایع ترین بیماری های قلبی است که در اثر بروز چند آسیب مختلف در قلب و اعضای وابسته به آن به وجود می آید. بیماری فشار خون و کلسترول بالا از دلایل سکته قلبی است. زمانی که میزان چربی موجود در خون از حد مجاز فراتر رود، چربی در عروق تجمع کرده و موجب ایجاد پلاک بر دیواره ها می شود.
با افزایش ضخامت پلاک در عروق مسیر حرکت خون باریک تر شده و خونرسانی به قلب با سرعت و کیفیت کمتری روی می دهد. در صورتی که این وضعیت سریع تشخیص داده نشود، تجمع پلاک در عروق مسیر را مسدود کرده و مانع از انتقال خون به قلب می شود. قلب عضله ای است که فقط با وجود خون می تواند به فعالیت خود ادامه دهد، در نتیجه با کاهش مقدار خون وارد شده و با کمبود اکسیژن، به راحتی آسیب پذیر شده و دچار اختلال می شود. این اختلال ایجاد شده را با عنوان سکته قلبی می شناسیم.
از جمله علائم سکته و انواع بیماری های قلبی، درد قفسه سینه، تنگی نفس، احساسی سبکی در سر و ضعف عمومی و بی قراری و عصبانیت است. البته ممکن است این علائم در همه آسیب ها و در همه افراد یکسان نباشد.
بهترین کار هنگام مواجه با آسیب های قلبی
در موارد مواجهه با آسیب های قلبی، بهترین کار تماس با مرکز اورژانس است. تا هنگام رسیدن پزشک می توان یک قرص آسپیرین به بیمار داد تا از ایجاد لخته خون در عروق وی جلوگیری شود. در بسیاری از موارد فرد در اثر گرفتگی عروق دچار اختلالات قلبی می شود که ساده ترین و اولین راه باز کردن عروق با کمک بالن است. البته روش های دیگری مانند آنژیوگرافی یا عمل باز قلب نیز وجود دارد که در مراحل بعدی انجام خواهد شد. اما به طور کلی بیمار مبتلا به آسیب قلبی باید تا آخر عمر دارو مصرف کرده و تحت مراقبت پزشک قرار گیرد. توجه به بیماری های قلبی و مراقبت از این عضو حیاتی بسیار اهمیت دارد و در صورتی که به خوبی تحت درمان قرار نگیرد، می تواند آسیب هایی مثل آریتمی یا بی نظمی در ضربان قلب یا نارسایی قلبی را در پی داشته باشد.
راه های پیشگیری از بیماری های قلبی
با وجود تمامی پیشرفت هایی که در علم پزشکی شاهد آن هستیم؛ اما باز هم از نظر متخصصان، پیشگیری بسیار راحت تر و کم هزینه تر از درمان است. با کمی تغییر در سبک زندگی می توان قلبی سالم داشته و در کنار آن از بروز آسیب های جانبی دیگر نیز جلوگیری نمود. از جمله موثرترین راه های پیشگیری از بیماری های قلبی را در ادامه می توانید مطالعه نمایید.
ترک سیگار اولین قدم برای محافظت از قلب در برابر سکته
ترک سیگار اولین قدم برای محافظت از قلب در برابر آسیب های گوناگونی مثل سکته یا حمله است. همان طور که اشاره شد، یکی از علل اصلی بروز آسیب های قلبی، گرفتگی عروق در اثر ایجاد پلاک است. سیگار یکی از عواملی است که تشکیل پلاک در دیواره رگ ها را تشدید می کند. به علاوه فشار خون و چربی های مضر خون را بالا برده و فرد را در معرض سکته های قلبی قرار می دهد.
عوارض کشیدن سیگار و ضررهای ناشی از آن زمانی کاملا روشن و مشخص خواهد شد که فرد پس از ترک آن، دوباره مورد بررسی قرار گیرد. در معاینه جدید به طرز چشمگیری فشار خون تنظیم شده، کلسترول کاهش یافته و انتقال خون با قلب به درستی و با دقت تمام صورت می گیرد. در ادامه روند ترک سیگار فرد انرژی گذشته خود را بازیابی کرده و می تواند به راحتی و بدون وجود مشکل خاصی فعالیت های روزانه خود را ادامه دهد.
مدیریت استرس و فشار روحی
استرس و فشار روحی بر تمامی ابعاد زندگی شخصی تاثیرگذار است و یکی از موثرترین راه های پیشگیری از بیماری های قلبی کنترل استرس می باشد. محققان نیز به این نتیجه رسیده اند که میان استرس و بروز بیماری های قلبی ارتباط تنگاتنگی وجود دارد، ولی این ارتباط هنوز شناخته شده و دقیق نیست. در حقیقت هنوز کاملا مشخص نیست که استرس از چه لحاظ بر عملکرد قلب تاثیرگذار است.
استرس موجب سردرد، بر هم خوردن نظم خواب و ایجاد عصبانیت و بدخلقی در فرد می شود. به علاوه گردش خون را افزایش داده و همین امر، خود موجب افزایش فشار خون و بروز آسیب های قلبی می شود. خوشبختانه روش های متعددی وجود دارد که بتوان با کمک آنها میزان استرس و فشار روحی را کاهش داد. انجام فعالیت های ورزشی، بودن در کنار دوستان، یوگا، انجام فعالیت های هنری و سرگرمی مورد علاقه و دوش گرفتن، از جمله ساده ترین روش هاست.
ورزش و انجام فعالیت بدنی
انجام فعالیت های ورزشی به صورت روزانه و منظم، تضمین کننده سلامت فرد است که می تواند جزء موثرترین راه های پیشگیری از بیماری های قلبی به شمار آید. اگر فعالیت ورزشی با رعایت رژیم غذایی و کنترل استرس همراه باشد، می تواند فرد را در برابر هر نوع بیماری محافظت کند. ورزش از افزایش فشار خون، افزایش وزن، بیماری دیابت و کلسترول خون جلوگیری کرده و فرد را در برابر بروز بیماری های قلبی مصون نگه می دارد.
به گفته محققان انجام 30 دقیقه فعالیت ورزشی در هر روز برای هر فرد لازم و ضروری است. این فعالیت ها شامل پیاده روی، دوچرخه سواری، شنا و دو است. اگر زمان کافی برای انجام 30 دقیقه پیاده روی یا هر کدام از این فعالیت ها را ندارید، می توانید آن را به 3 نوبت 10 دقیقه ای تقسیم کرده و هر زمان از روز که وقت اضافی داشتید انجام دهید. توجه به این نکته ضروری است که راه رفتن در منزل، رفت و آمد با پله یا فعالیت های این چنینی جزء فعالیت ورزشی محسوب نمی شود.
داشتن رژیم غذایی مناسب کمکی به سلامت قلب
تغذیه نقش اساسی در کاهش خطر ابتلا به بیماری های قلبی دارد و از موثرترین راه های پیشگیری از بیماری های قلبی می باشد. یک رژیم غذایی مناسب باید شامل تمامی گروه های غذایی باشد و بسته به نوع نیاز فرد و نکات پیشگیرانه می توان مصرف برخی گروه ها را مدیریت کرد و یا کاهش داد.به کارگیری رژیم مدیترانه ای ، رژیم های ویژه افراد فشار خونی و رژیم های دیابتی از موثرترین راه های پیشگیری از بیماری های قلبی می باشد. مصرف سبزیجات، میوه ها، غلات سبوس دار و لبنیات کم چرب، از اصول اولیه یک رژیم مناسب برای سلامت قلب است. کاهش مصرف نمک، شکر و چربی های ترانس نیز از گرفتگی عروق و اختلال در خونرسانی به قلب جلوگیری می کند. گوشت، لبنیات پرچرب، روغن نارگیل و روغن آفتابگردان از جمله چربی هایی است که مصرف زیاد آنها موجب افزایش کلسترول در فرد می شود.
توجه به این نکته بسیار ضروری است که توصیه پزشکان در زمینه مصرف چربی ها و روغن ها به معنی حذف آنها نیست، بلکه بهتر است روغن های سالم مثل روغن زیتون، آووکادو، سیاه دانه، کنجد و روغن مغزها را جایگزین نمود. زیرا قطع مصرف چربی می تواند بر ترشح هورمون ها در بدن تاثیر نفی داشته باشد.
مصرف سبزیجات و میوه ها، از ضروریات داشتن یک رژیم غذایی سالم است که علاوه بر کاهش فشار خون و کلسترول، از موثرترین راه های پیشگیری از بیماری های قلبی می باشد. هر فرد به طور متوسط در هر روز نیاز به 5 وعده مصرف سبزیجات دارد.
توجه به میزان مصرف نوشیدنی ها
علاوه بر غذاها، مصرف برخی نوشیدنی ها مثل الکل نیز باید مد نظر قرار گیرد. از گذشته باوری در میان مردم رواج داشت که مصرف الکل می تواند موجب حفظ سلامت بدن و قلب شود. امروزه پزشکان تا حدودی این مطلب را تایید می کنند، اما با این شرط که مصرف نوشیدنی های الکلی از حد مجاز فراتر نرود. نوشیدن یک بار الکل در روز برای زنان و 3 بار در روز برای مردان بلامانع بوده و می تواند سلامت قلبی را تضمین نماید. اما فراتر از این میزان نه تنها موجب سلامت قلب نمی شود، بلکه می تواند مشکلات متعدد دیگری نیز به وجود آورد.
کنترل وزن
یکی از شایع ترین علل ابتلا به بیماری های قلبی، چاقی و اضافه وزن است. چاقی به ویژه در نواحی میانی بدن می تواند منجر به افزایش فشار خون، کلسترول و قند خون شود. ترکیب این موارد خطر ابتلا به بیماری های قلبی را به ویژه در افرادی که پیش زمینه های دیگری نیز داشته باشند، افزایش می دهد. معمولا برای تشخیص میزان چاقی، از شاخص توده بدنی استفاده می شود. این شاخص به چند روش محاسبه می گردد که در همه آنها نسبت قد به وزن، مشخص کننده مقدار وزن اضافه در فرد است. البته این روش یک راه کاملا ایمن و یک ملاک دقیق نیست. اما به هر حال با کمک آن خود فرد می تواند به طور تقریبی میزان چربی اضافه و یا وزن اضافه را در خود تشخیص دهد.
خواب کافی
نداشتن خواب کافی اگرچه به صورت مستقیم تاثیری بر قلب ندارد اما می تواند عوامل مختل کننده عملکرد قلب را تحت تاثیر قرار دهد. بی خوابی علاوه بر استرس و فشار روحی، موجب افزایش فشار خون و دیابت و بروز بیماری های قلبی می گردد. هر فرد بالغ به طور میانگین به 7 تا 9 ساعت خواب در شبانه روز نیاز دارد. اگر بدون دخالت هیچ عامل خارجی و در ساعت مقرری از خواب بیدار شدید و احساس شادابی کردید، این یعنی نیاز شما به خواب برطرف شده، اما اگر پس از بیدار شدن از خواب احساس کسلی و بی روحی داشتید، پس باید دوباره به رختخواب رفته و استراحت کنید.
برای داشتن یک خواب خوب و با کیفیت، می بایست ساعت خواب و بیداری را تنظیم کرده، یعنی در ساعت مقرری به رختخواب رفته و در وقت تعیین شده بیدار شوید. مطمئنا پس از مدتی بدن شما با این وضعیت وفق یافته و ساعت بدن به همان شیوه تنظیم خواهد شد.
مراقبت و معاینه منظم
فشار خون و کلسترول بالا از عوامل مهم در بروز بیماری های قلبی هستند. بدون مراجعه به پزشک و انجام آزمایشات مربوطه نمی توان به این موارد پی برد. پس باید به طور منظم و سالانه تحت مراقبت قرار گرفته و با انجام آزمایشات دوره ای از هر گونه تغییر در سیستم عملکردی قلب آگاه شد.
فشار خون نرمال و طبیعی در افراد بالغ 12 بر روی 8 است. بالاتر از این میزان نشان دهنده خطر ابتلا به فشار خون است. اگر فشار از 14 بر روی 9 بیشتر بود، یعنی فرد دچار فشار خون بالاست. فشار بیشتر از 18 بر 12 نیز مورد اورژانسی محسوب شده و باید سریعا با پزشک در این زمینه مشورت کرد. موارد ذکر شده در این مقاله از مجله اینترنتی ماه از موثرترین راه های پیشگیری از بیماری های قلبی می باشد که به کارگیری آن ها بی تاثیر نمی باشد. بنابراین می توان به صورت خلاصه به این نکته اشاره کرد که پیشگیری از ابتلا به بیماری قلبی با تغییر سبک زندگی امکان پذیر می باشد.