نمک یکی از اصلی ترین چاشنی های غذایی است که تقریبا در همه جای دنیا از آن استفاده های فراوانی می شود. ماده اصلی نمک، سدیم است که وجود آن برای تنظیم میزان مایعات در بدن ضروری است. نمک نیز مانند هر ماده غذایی دیگری حد مجاز مصرف دارد. در واقع مصرف بیش از اندازه آن، می تواند مضرات فراوانی در پی داشته باشد. معمولا اولین عارضه ای که پس از عنوان کردن مصرف بیش از حد نمک به ذهن خطور می کند، بیماری فشاری خون است. اما باید بدانید که پر فشاری خون تنها یکی از مضرات مصرف زیاد نمک است. مجله سلامت ماه مقاله ای در ادامه ارائه خواهد داد که به بررسی دیگر مضرات مصرف نمک می پردازد.
عوارض و مضرات مصرف نمک زیاد
همان طور که گفتیم مصرف زیاد نمک خطر ابتلا به بیماری های قلبی را افزایش می دهد. در برخی کشورها مثل انگلستان مصرف زیاد نمک به یکی از علل مرگ و میر تبدیل شده است؛ زیرا مستقیما با بروز آسیب های قلبی عروقی در ارتباط است. به علاوه سرطان، پوکی استخوان و سنگ کلیه نیز از مضرات مصرف نمک و سدیم است. وجود سدیم اضافی در بدن، میزان مایعات بدن را افزایش داده و موجب افزایش فعالیت قلب جهت پمپاژ خون می شود. با زیاد شدن حجم خون انتقالی در عروق، فشار وارده بر دیواره ها، بیشتر شده و فرد اصطلاحا به پرفشاری خون مبتلا خواهد شد. همچنین علائم و نشانه های بیماری آسم را تشدید می کند، خطر ابتلا به بیماری دیابت را افزایش می دهد و عوارض مختلف دیگری نیز خواهد داشت.
بر اساس مقاله ای که در از سوی دانشگاه پزشکی ایالات متحده به چاپ رسید، افزایش فشار خون مسئله پیش پا افتاده و کمی نیست، اما این تنها مضرات مصرف نمک نیست، بلکه اجزای دیگری مثل قلب و مغز و عروق را نیز تحت تاثیر قرار می دهد. به گفته کارشناسان غالب افراد برای تنظیم مایعات بدن فقط به 500 میلی گرم نمک در روز نیاز دارند. این در حالی است که مصرف روزانه در میان آمریکایی ها بسیار بیش از اینهاست. در حقیقت آنها 6 برابر بیش از حد مجاز مقدار استاندارد مصرف نمک استفاده می کنند. از جمله آسیب های جانبی و مضرات مصرف نمک را در ادامه توضیح خواهیم داد.
آسیب های عروقی از مضرات مصرف نمک
افزایش میزان مصرف سدیم در رژیم های غذایی ناسالم، می تواند تاثیرات منفی بر عروق داخلی بدن داشته باشد. عروق داخلی با عنوان اندوتلیوم یا سلول های درون پوش شناخته می شوند. تقریبا تمامی اعضا و جوارح بدن برای ادامه حیات و فعالیت، به وجود این سلول ها نیز دارند. عروق و رگ ها دارای خاصیت ارتجاعی هستند. در حقیقت وجود سلول های درون پوش موجب ایجاد این خاصیت در آنها شده است. ارتجاعی بودن عروق کمک می کند تا انتقال خون راحت تر و با سرعت و دقت بیشتری انجام شود. در صورت نبود اندوتلیوم ها اولین عضوی که در اثر کمبود خون دچار نارسایی خواهد شد قلب است.
از دیگر وظایف این بخش از عروق کمک به انتقال گلبول های قرمز و اطمینان از وجود آنها در خون است. در صورتی که میزان سدیم موجود در خون بالا باشد، سلول های درون پوش دچار اختلال شده و نمی توانند عملکرد خوبی را ارائه دهند. در نتیجه عروق کار انتقال خون را متوقف کرده و اغلب اندام ها دچار نارسایی خواهند شد. البته علاوه بر وجود سدیم، افزایش چربی، قند و پلاک نیز در ایجاد اختلال در این سلول ها دخیل هستند.
آسیب های قلبی
پرفشاری خون یکی از علل اصلی بروز آسیب های قلبی است که مستقیما با مصرف سدیم در ارتباط است. اما محققان اخیرا به این نتیجه رسیده اند که تنگی عروق و آسیب های قلبی حتی در افراد با فشار خون نرمال نیز ممکن است اتفاق افتد. طی یک تحقیق مشخص شد که افرادی که سدیم زیاد مصرف می کنند، اما فشار خون نرمالی دارند اغلب در معرض خطر هیپرتروفی بطن چپ قرار دارند. این اختلال وابسته به فعالیت ماهیچه های قلبی است که با آریتمی خود را نشان داده و می تواند منجر به سکته، نارسایی و گرفتگی عروق قلبی شود.
آسیب های کلیوی
یکی از راه هایی که پزشکان برای تشخیص میزان سلامتی کلیه ها از آن استفاده می کنند، تست فیلتراسیون گلومری است. گلومری یک سری صافی های کوچکی است که کلیه با کمک آن، خون را تصفیه کرده و مواد اضافی آن را دفع می کند. در انجام تست فیلتراسیون هر چه مقدار ضایعات جمع شده در این صافی بیشتر باشد، یعنی کلیه عملکرد بهتری داشته است. تحقیقات نشان می دهد، یکی از عواملی که می تواند موجب بروز آسیب های کلیوی و در مواردی نارسایی این عضو شود، افزایش میزان سدیم در خون است. هر میلی گرم سدیم اضافی می تواند بر عملکرد فیلتراسیون کلیه تاثیرگذار باشد.
به علاوه از آن جایی که سدیم، مایعات بدن را افزایش داده و موجب دفع ادرار به دفعات می شود، پس در هر نوبت مقادیر زیادی پروتئین به همراه سدیم از بدن خارج خواهد شد. این یعنی فرد در اثر کمبود پروتئین، ممکن است دچار ضعف حرکتی یا عضلانی شود.
افزایش میزان سدیم در خون و آسیب های مغزی
یکی دیگر از عوارض جانبی و مضرات مصرف نمک زیاد آسیب های مغزی است. در صورت افزایش میزان سدیم در خون میزان ترشح هورمون های مرتبط با استرس بیشتر خواهد شد. استرس یکی از عواملی است که فشار خون را بالا برده و نهایتا آسیب قلبی در پی خواهد داشت. از طرفی افزایش فشار خون، حتی می تواند موجب سردرد و بروز سکته مغزی نیز باشد. با افزایش قدرت قلب در پمپاژ خون، فشار وارد شده بر عروق مغزی نیز افزایش یافته و فرد به تدریج دچار آسیب های مغزی نیز خواهد شد.
علائمی که نشان می دهد شما نمک زیادی مصرف می کنید
تکرر ادرار: افزایش میزان دفع ادرار در طول روز یا در هنگام خواب، نشان دهنده افزایش حجم مایعات بدن است. مصرف زیاد نمک و وجود سدیم اضافی در بدن می تواند یکی از علل این تکرر ادرار باشد.
تشنگی زیاد: اگر در طول روز مدام احساس خشکی در دهان دارید و نیاز به نوشیدن آب پیدا می کنید، این یعنی مصرف سدیم در شما از حد مجاز فراتر رفته. البته تشنگی مفرط یکی از علائم دیابت نوع دوم نیز هست که با انجام یک آزمایش ساده می توان آن را تشخیص داد.
ورم زیر چشم: زمانی که میزان سدیم موجود در خون زیاد باشد، بدن برای مدیریت میزان مایعات بدن، مقداری از آن را در برخی بافت ها، ذخیره می کند. زیر چشم یکی از این بافت هاست که منجر به ایجاد ورم می شود. کم خوابی یا استرس نیز از عوامل ایجاد ورم زیر چشم است.
ورم زانوها نشانه سدیم اضافی در خون
یکی دیگر از نشانه های وجود سدیم اضافی در خون، ورم زانوها و دیگر مفاصل پا می باشد.
سردردهای مزمن: اگر در اغلب موارد دچار سردردهای مزمن شده و علت اصلی آن را نمی دانید، بهتر است کمی در مصرف نمک، تجدید نظر کرده و مقدار آن را کاهش دهید. گاهی اوقات وجود سدیم اضافی در خون باعث سردرد می شود.
کاهش تمرکز: با تکرر ادرار و خارج شدن مقداری آب، بدن دچار خشکی شده و این خشکی می تواند بر عملکرد ذهن تاثیرگذار باشد. در واقع خشکی بدن، فرد را گیج و گنگ کرده و عملکرد حافظه را با اختلال مواجه می کند.
طبق مطالب بیان شده مضرات مصرف نمک زیاد اکثر بخش های بدن را درگیر کرده و سلامتی را به خطر می اندازد. بنابراین باید مقدار مصرف آن را کنترل کرد. مقاله توصیه های مهم برای کاهش مصرف نمک در بخش سلامت مجله اینترنتی ماه می تواند در این زمینه به شما کمک کند که چگونه مصرف نمک را کنترل کنید تا دچار مشکل نشوید.