بیماری دیابت که در میان افراد به قند خون شهرت دارد، یکی از انواع بیماری های شایع در قرن اخیر است که درصد زیادی را به خود مبتلا کرده است. اگرچه در اغلب موارد، دیابت با عنوان یک بیماری ارثی شناخته شده و وراثت را مهم ترین علت بارز آن می دانند؛ اما موارد دیگری مثل تغذیه، چاقی و کم تحرکی نیز می تواند در ظهور آن دخیل باشد. اگر علائم دیابت در مراحل اولیه تشخیص داده شده و تحت کنترل قرار گیرد، به راحتی قابل درمان خواهد بود. برای تشخیص سریع تر بیماری بهتر است با علائم دیابت و نشانه های آن آشنایی کامل داشت تا در صورت مشاهده هر کدام از آن ها سریعا اقدامات لازم را انجام داد.
علائم دیابت در کودکان و بزرگسالان و انواع مختلف آن عنوان مقاله ای است که در مجله سلامت ماه در ادامه ارائه خواهد شد.
نشانه ها و علائم دیابت یا بیماری قند خون
دیابت یکی از بیماری های تهدید کننده ای است که در اثر افزایش سطح قند موجود در خون ایجاد می شود. به طور کلی دیابت به دو نوع تقسیم می شود. دیابت نوع یک و دو که هر کدام با وجود شباهت های زیاد، خصوصیات خاص خود را دارند. دیابت نوع اول بیشتر در سنین پایین رخ می دهد و در واقع به دیابت دوران کودکی معروف است. اما دیابت نوع دو شایع ترین نوع دیابت است که حدود 90 درصد بیماران را تشکیل می دهد. البته این امر شامل بیماران پیش دیابتی نیست. این دسته از افراد دارای نشانه های اولیه دیابت و علائم مشابهی هستند، اما سطح قند خون در آن ها هنوز به میزان هشدار نرسیده است. اگر این گروه تحت مراقبت قرار نگیرند و یا نسبت به رژیم غذایی خود توجهی نداشته باشند، یقینا به دیابت دچار خواهند شد.
علائم بیماری دیابت تا حد زیادی به مقدار قند موجود در خون و چگونگی افزایش آن بستگی دارد. بسیاری از افراد ممکن است در مراحل اولیه زیاد با علائم آشنایی نداشته باشند و یا اصلا علائم دیابت در بدن فرد قابل شناسایی نباشند. در دیابت نوع اول علائم شدیدتر است و سرعت رشد و تاثیرگذاری آن ها نیز بیشتر خواهد بود. از جمله عمده ترین علائمی کلی که بیماران دیابتی با آن درگیر هستند می توان به موارد زیر اشاره کرد.
- تشنگی زیاد
- تکرر ادرار
- کاهش وزن ناگهانی
- گرسنگی مفرط
- وجود کتون در ادرار که با انجام آزمایش مشخص می شود.
- ضعف
- بی قراری
- عفونت به ویژه عفونت های واژینال در زنان و البته عفونت های پوستی
- تاری دید یا دو بینی
در صورت مشاهده هر کدام از این علائم دیابت باید سریعا به پزشک مراجعه کرد و آزمایشات اولیه را برای تشخیص دیابت انجام داد.
علائم دیابت نوع یک
دیابت نوع اول به دیابت وابسته به انسولین نیز معروف است؛ زیرا به دلیل عدم تولید انسولین کافی در بدن، فرد مجبور به تزریق انسولین است. همان طور که گفته شد، درصد ابتلا به دیابت نوع اول نسبت به نوع دوم بسیار کمتر است. به طوری که فقط 10 درصد از دیابتی ها از نوع اول هستند. این افراد در صورت تشخیص صددرصد باید تا آخر عمر انسولین تزریق کنند و توجه ویژه ای به نوع تغذیه و سبک زندگی خود داشته باشند. در بیماران مبتلا به دیابت نوع دوم سیستم ایمنی در تولید انسولین دخالتی ندارد، بلکه به طور طبیعی انسولین تولید نشده و سلول ها نیز به آن واکنش نشان نمی دهند. دیابت نوع دو به دیابت مقاوم در برابر انسولین نیز معروف است.
از جمله علائم دیابت نوع اول این است که سیستم ایمنی بدن و عملکرد آن دچار اختلال شده و با حمله به سلول های سازنده انسولین، از انتقال گلوکز به سلول های دیگر بدن و تامین انرژی جلوگیری می کند. در این حالت مقدار زیادی گلوکز در بافت ها و در خون تجمع یافته و موجب افزایش میزان قند در خون می شود.
علائم دیابت نوع دو
دیابت نوع دو شدیدا با چاقی، اضافه وزن و رژیم غذایی در ارتباط است. به طوری که یکی از اصلی ترین راه های درمان دیابت ، کنترل برنامه غذایی است. داشتن فعالیت ورزشی و تحت نظر داشتن مقدار قند خون نیز از ضروریات است. البته داروهای خاصی نیز وجود دارد که می تواند به کنترل قند در این افراد کمک کند.
مواد غذایی معجزه آسا برای کنترل قند خون
- گوجه فرنگی: گوجه فرنگی چه در حالت خام و چه به صورت پخته شده، حاوی ماده ای به نام لیکوپن است که ضد سرطان بوده و به کاهش فشار خون در بیماران دیابتی کمک می کند. همان طور که می دانید، یکی از علل تشدید دیابت در افراد به ویژه در سنین بالا فشار خون است و یکی از راه های کنترل دیابت نیز تنظیم فشار خون می باشد.
- توت و بلوبری: بلوبری یکی از غنی ترین منابع آنتی اکسیدان است که گردش خون در بدن را تنظیم می نماید. توت و بلوبری بهترین میوه ها برای بیماران دیابتی هستند. حتی برخی افراد برای خوردن چای، به جای قند از توت خشک استفاده می کنند که دارای قند طبیعی است و تاثیری بر تشدید دیابت ندارد.
- پرتقال و انواع دیگر مرکبات: قند موجود در این میوه ها برای دیابتی ها مفید است. به علاوه مرکبات از بروز دیابت در زنان جلوگیری می کند. این نوع میوه ها دارای فیبر فراوان هستند و علاوه بر تقویت سیستم ایمنی، مقاومت سلول ها در برابر انسولین را نیز از بین می برند.
- حبوبات: حبوبات از مقوی ترین و مغذی ترین منابع غذایی هستند که علاوه بر فیبر، سرشار از پروتئین نیز هستند که می تواند به راحتی نیاز بدن به پروتئین را برطرف کنند. ترکیبات موجود در حبوبات از افزایش سطح قند خون در دیابت نوع دو جلوگیری کرده و خطر ابتلا به بیماری های قلبی را در این افراد کاهش می دهد.
- کلم و سبزیجات سبز رنگ: مصرف یک وعده از این نوع سبزیجات می تواند به تنهایی کل نیاز روزانه به ویتامین A و K را برطرف سازد. این سبزیجات از جمله بهترین مواد برای کنترل فشار خون هستند؛ به همین دلیل می تواند برای بیماران دیابتی گزینه مناسبی باشد.
غلات با سبوس کامل مناسب افراد دیابتی
غلات از جمله مواردی است که دیابتی ها در مصرف آن باید دقت کافی داشته باشند و منابع آن را درست انتخاب کنند. غلات در صورتی می تواند برای این گروه از افراد مناسب باشد که از نوع سبوس دار بوده و فیبر کافی داشته باشد. در غیر این صورت کربوهیدرات موجود در آن ها خود باعث افزایش سطح قند خون در فرد می شود. کربوهیدرات یکی از منابع تامین انرژی است که در بدن به اجزای مختلفی تقسیم می شود و قند یکی از آن ها می باشد. به همین دلیل است که افراد دیابتی از مصرف منابع کربوهیدرات منع شده اند.
آن چه باید در مورد دیابت و قند خون بدانید
قند خون زیاد و قند خون پایین هر دو به یک اندازه برای سلامتی فرد خطر آفرین است. قند خون زمانی که از 240 میلی گرم بیشتر باشد، به دیابت تبدیل می شود و مشکلات مربوط به خود را خواهد داشت و زمانی که از 70 میلی گرم کمتر باشد نیز فرد را دچار افت قند کرده و در این حالت نیز ضعف، سرگیجه و در مواردی غش اتفاق خواهد افتاد. سطح طبیعی قند خون در یک انسان بالغ و سالم بین 70 تا 120 است. عفونت، فشار خون، نداشتن تغذیه مناسب و استرس از جمله مواردی است که دیابت را تشدید می کند.
در این مقاله از مجله سلامت اینترنتی ماه سعی شد نشانه های اولیه دیابت را ارائه دهیم. برای کسب اطلاعات بیشتر در زمینه دیابت، قند خون و غیره بقیه می توانید دیگر مقالات موجود را مورد مطالعه قرار دهید.