بیماری دیابت، یکی از انواع بیماری های متابولیکی است که بر اثر آن بدن در ذخیره و استفاده از قند، دچار اختلال می شود. قند موجود در بدن ، از طریق مصرف کربوهیدرات ها به دست می آید. کربوهیدرات ها در کبد به اجزای مختلفی تقسیم می شوند که قند، یکی از آنهاست. قند در حقیقت سوخت سلول هاست و منبع اصلی تامین انرژی در بدن به حساب می آید. اما در مواردی، در استفاده از آن، مشکلاتی ایجاد می شود که اصطلاحا با عنوان بیماری قند خون یا دیابت ، شناخته می شود. دیابت، دو نوع است، تفاوت دیابت نوع یک و دو از لحاظ علائم، نوع عملکرد، فاکتورهای خطر و روش های درمان آن هاست. در مجله سلامت ماه ، با تفاوت های عمده این دو نوع دیابت ، بیشتر آشنا خواهیم شد.
تفاوت دیابت نوع یک و دو با دیابت بارداری
همان گونه که اشاره شد، بیماری دیابت در اثر ایجاد اختلال در تولید و استفاده از گلوکز که سوخت اصلی سلول های بدن است، به وجود می آید. دیابت به طور مستقیم با تولید انسولین و یا واکنش سلول ها به دریافت انسولین، در ارتباط است. انسولین، هورمونی است که توسط غده پانکراس ترشح شده و تاثیر به سزایی در ایجاد بیماری دیابت دارد. انسولین در حقیقت، غشای سلولی گلوکز را برای استفاده توسط سلول ها، شکافته و آن را جهت تامین انرژی مورد نیاز سلول ها، آماده می سازد. در صورتی که پانکراس به دلایلی، انسولین ترشح نکند و یا سلول ها نسبت به دریافت و استفاده از انسولین، واکنشی از خود نشان ندهند، بیماری دیابت به تدریج در فرد شکل می گیرد.
با توجه به تفاوت دیابت نوع یک و دو در صورتی که این بیماری به خوبی تحت درمان قرار نگیرد، می تواند منجر به بروز آسیب های قلبی ، اختلال در بینایی ، بیماری های کلیوی و آسیب به عروق و ارگان ها در بدن شود. دیابت دو نوع است، نوع یک و دو که در علائم و فاکتورهای خطر و البته روش درمان، با هم متفاوت هستند. علاوه بر این دو مورد، یک نوع دیابت معروف به بارداری نیز وجود دارد که در مواردی، حتی پس از تولد نوزاد نیز، ادامه می یابد. دیابت بارداری نیز اگر در این دوران تحت کنترل قرار نگیرد، می تواند منجر به بروز دیابت نوع دو در زنان شود، چنان چه در بسیاری از موارد زنان مبتلا به دیابت نوع دو، در دوران بارداری مبتلا به افزایش قند خون بوده اند.
دلیل بروز دیابت نوع اول و دوم
اولین و عمده ترین تفاوت دیابت نوع اول و دوم ، روند ایجاد بیماری است. در دیابت نوع اول ، سیستم ایمنی به صورت غیر عمد پانکراس را به عنوان عضوی ناشناس تشخیص داده و آن را مورد حمله قرار می دهد. بنابراین، فرآیند تولید انسولین توسط پانکراس متوقف شده و قند مورد نیاز جهت فعالیت سلول ه تامین نمی شود. در این حالت، تا زمانی که دیابت در فرد تشخیص داده نشود و تزریق انسولین آغاز نگردد، بیمار دچار کمبود گلوکز در سلول ها خواهد بود. دیابت نوع اول ، معمولا در کودکان و نوجوانان اتفاق افتاده و بروز آن در بزرگسالان، بسیار کم است.
دیگر تفاوت دیابت نوع یک و دو ، این که سلول ها در نوع دو نسبت به دریافت انسولین و استفاده از آن، هیچ واکنشی نشان نمی دهند و حتی در برابر ورود انسولین، مقاومت می کنند. در این حالت، تولید انسولین متوقف شده و بدن نمیتواند به خوبی از تاثیرات گلوکز در تامین انرژی، استفاده کند. بدین معنی که سلول ها، وجود انسولین را نپذیرفته و گلوکز در خون، افزایش می یابد. علائم دیابت نوع دو ، ممکن است تا چند سال، قابل مشاهده نباشد اما در صورت بروز نیز، میتوان با کمک رژیم غذایی افراد قند خونی ، روش های دارویی و انجام فعالیت های ورزشی، مقاومت سلول ها را از بین برد. دیابت نوع دو ممکن است در اثر چاقی و اضافه وزن، رژیم غذایی نامناسب و مصرف برخی داروها ایجاد شود.
کمبود ویتامین دی D و ابتلا به دیابت
در هر دو نوع دیابت ، عوامل ژنتیکی ، نقش به سزایی در تشکیل بیماری دارند. خصوصا در دیابت نوع دو ، که وراثت یکی از علل اصلی بروز آن است. دیابت نوع اول ، ابتدا ممکن است در اثر ایجاد یک عفونت خود را نشان دهد.
همان گونه که در مورد تفاوت دیابت نوع یک و دو گفته شد، دیابت نوع دوم در اثر افزایش سن، چاقی، سبک غلط زندگی و نداشتن فعالیت ورزشی به وجود آید. هم دیابت نوع اول و هم دیابت نوع دوم ، معمولا در اثر کمبود ویتامین دی در بدن به وجود می آیند. در واقع اغلب مبتلایان به دیابت ، دچار کمبود ویتامین دی هستند. در بسیاری از موارد، فقط با مصرف کافی ویتامین دی می توان مقاومت سلول ها در برابر انسولین را کاهش داد و بیماری دیابت را درمان کرد. قرار گرفتن در معرض نور خورشید ، یکی از ساده ترین راه ها برای دریافت این ویتامین ضروری یا همان ویتامین دی است.
تفاوت نشانه های دیابت نوع یک و دو
در هر دو نوع دیابت ، افزایش سطح قند خون و مشکلات ناشی از آن، از نشانه های شایعی است که فرد را درگیر می کند. اما به هر حال، هر بیماری یک سری نشانه های خاص خود را دارد و تفاوت دیابت نوع یک و دو در این مورد نیز آشکار است. دیابت نوع یک ، با ایجاد اختلال در حالات روحی، کاهش وزن ناگهانی و غیر عادی، تکرر ادرار، تشنگی مفرط، گرسنگی و احساس ضعف همراه است. در حالی که دیابت نوع دو ، علاوه بر تکرر ادرار، گرسنگی و تشنگی مفرط و احساس ضعف، با بی حسی در انگشتان دست و پا و اختلال در حرکت آنها نیز بروز می کند.
در بسیاری از موارد، علائم هر دو بیماری با هم شباهت های بسیاری دارند، اما با این حال، هر کدام به نحوی بروز می یابد. برای مثال، علائم دیابت نوع دو ، معمولا پس از چند سال خود را نشان می دهد. روند بیماری در این افراد بسیار کند است و حتی ممکن است تا زمان انجام آزمایش، هیچ نشانه ای نداشته باشند. در مقابل، دیابت نوع یک ، سریعا در فرد رشد کرده و پس از چند هفته، فرد از ایجاد تغییر در وضعیت جسمانی خود، مطلع خواهد شد. در بسیاری از موارد، علائم دیابت نوع یک ، از دوران کودکی خود را نشان می دهد، اما ممکن است در آن زمان، وضعیت زیاد خطرناک و جدی نباشد.
درمان دیابت نوع یک و دو
دیابت نوع یک ، تنها یک راه درمان دارد. از آن جایی که در این افراد، تنها مشکل اصلی، عدم تولید انسولین در بدن است، باید از از طریق تزریق انسولین، بیماری را درمان کنند. تزریق معمولا در بافت های نرمی مثل بازو، شکم، باسن و چندین بار در روز، انجام می شود. راه دیگر وارد کردن انسولین به بدن، استفاده از پمپ انسولین است که به وسیله یک لوله باریک به بدن وصل شده و در هر ساعت از روز که نیاز باشد، وارد بدن می شود. معمولا افراد مبتلا به دیابت نوع یک باید مرتبا تحت بررسی قرار گرفته و مقدار قند موجود در خون خود را اندازه گیری نمایند.
دیابت نوع دو نیز، روش درمان پیچیده ای ندارد. با رعایت یکسری نکات تغذیه ای، داشتن یک رژیم غذایی مناسب و کمی تغییر در سبک زندگی در کنار مصرف یک سری داروهای خاص جهت از بین بردن مقاومت سلول ها در برابر انسولین، به راحتی تحت کنترل در خواهد آمد. تنها در مواردی که سلول ها نسبت به انسولین تولید شده در بدن مقاومت شدید داشته باشند، ممکن است تزریق انسولین نیز صورت گیرد.
در نهایت با توجه به آنچه تا کنون در مجله اینترنتی ماه خواندیم، پیشگیری از دیابت بسیار آسان است. کافی است به جز مواردی که نوع دیابت ارثی بوده و فرد در بروز آن نقشی ندارد، کمی نسبت به نوع تغذیه، حساسیت داشت و از مصرف زیاد کربوهیدرات ها و قندهای مصنوعی پرهیز کرد. تفاوت دیابت نوع یک و دو در روند بروز و تاثیرات آن است و الا در پیشگیری می توان اقدامات مشابهی را انجام داد.