نورون های عصبی

همه ما نورون ها را با عنوان سلول های عصبی می شناسیم، در حالی که دامنه فعالیت نورون ها بیش از یک سلول عصبی است. نورون های عصبی ساختار پیچیده و پر رمز و رازی دارد و به عنوان یک انتقال دهنده عصبی، جز اعضای حیاتی بدن به شمار می آیند. این بخش از سیستم عصبی، وظایف متعددی بر عهده دارد و از بخش های بسیاری تشکیل شده است. طبق بررسی های مجله سلامت ماه مطالعات زیادی در زمینه بررسی نورون ها صورت گرفته، اما هنوز سوالات زیادی برای محققان بی پاسخ باقی مانده و نیاز به بررسی بیشتر دارد.

نورون های عصبی و هر آنچه که باید در مورد آنها بدانید

نورون های عصبی مسئول انتقال سیگنال های شیمیایی الکتریکی در بدن هستند و مسیر اصلی عصبی در بدن را تشکیل می دهند که وظیفه آنها برقراری ارتباط و تبادل اطلاعات در قسمت های مختلف بدن است. ساختمان نورون از بدنه ای به نام سوما، شاخه های عصبی به نام دندریت و تارهایی دراز به نام آکسون تشکیل شده که این تارها وظیفه انتقال پیام به عضلات، غدد و دیگر بخش های بدن را برعهده دارند. پیام های عصبی معمولا توسط دندریت دریافت، در هسته سوما پردازش و از طریق آکسون ها منتقل می شوند.

از دیگر بخش های مهم نورون های عصبی می توان به غشای نورونی، سینپ یا محل اتصال دو عصب و ماده چربی که غلاف بعضی اعصاب را می پوشاند اشاره کرد. غشای نورونی، متشکل از دو لایه چربی و پروتئین است که اطراف سلول عصبی را می پوشاند. پروتئین موجود در غشا، نقش انتقال دهندهای شیمیایی را بازی می کند که در دریافت و انتقال پیام ها دخیل است. سینپ ، در واقع فاصله بین دو نورون است. در حقیقت به فاصله بین دو نورون و محل اتصال آنها سینپ گفته می شود. اغلب سیگنال های انتقالی و فعالیت داروهای عصبی در این منطقه رخ می دهد. مایلین نیز لایه ای محافظتی متشکل از چربی است که اطراف آکسون ها را پوشانده و سیگنال های پیام های عصبی را مدیریت می کند.

انواع مختلف نورون های عصبی

نورون های عصبی از نظر عملکرد، ساختار و آرایش ژنتیکی با هم متفاوت هستند. اگر بخواهیم آنها را بر اساس نوع آن دسته بندی کنیم، بیش از هزاران نوع هستند که هر کدام خصوصیات خاص خود را دارند. اما از نظر عملکردی، نورون ها به سه دسته اصلی تقسیم می شوند، نورون های حسی ، حرکتی و نورون های داخل عصبی.

نورون های حسی

این دسته از نورون ها کمک می کنند تا شما حواسی مثل چشایی، بینایی، شنوایی، بویایی و لامسه را داشته و آنها را به کار ببرید. این نورون ها در اثر آسیب های فیزیکی از محیط بیرون دچار اختلال می شوند. صدا، حس، حرارت و نور از جمله ورودی های فیزیکی و بو و مزه از ورودی های شیمیایی هستند. برای مثال، پا گذاشتن بر روی شن های داغ بیابان، موجب فعال شدن نورون ها حسی در پا شده و باعث می شود تا این نورون ها به مغز پیغام فرستاده و مغز، شما را از وجود حرارت و گرما آگاه کند.

نورون های حرکتی

نورون های حرکتی موجب حرکت اندام های بدن می شود، چه حرکت های ارادی و چه حرکت های غیر ارادی. این نورون ها موجبات ارتباط میان مغز و نخاع را با ماهیچه ها، عضلات، غدد و ارگان ها فراهم می آورند. به طور کلی نورون های عصبی حرکتی به دو دسته تقسیم می شوند، نورون های بالایی و پایینی. نورون های پایینی، پیام عصبی را از مغز و نخاع به سیستم اسکلتی می رسانند. در مقابل نورون های بالایی، بین مغز و نخاع ارتباط برقرار می کنند.

برای مثال زمانی که شما در حال غذا خوردن هستید، نورون های حرکتی پایینی به اندام های مختلف در سیستم گوارش، مثل معده و روده فرمان می دهد تا با حرکت و فعالیت خود، فرد را در خوردن و هضم غذا یاری کنند.

نورون های داخل عصبی

این دسته از نورون ها در بخش داخلی مغز و نخاع قرار دارند. این نورون ها بیشتر وظیفه انتقال پیام میان نورون های حرکتی، حسی، مغز و نخاع را بر عهده دارند. فعالیت همین نورون هاست که کمک می کند در برابر محرک های خارجی، واکنش نشان دهید.

برای مثال زمانی که به یک جسم داغ دست می زنید، نورون های حسی پیامی به نورون های داخل عصبی ارسال کرده و مغز فرمان دوری از محرک را صادر می کند. سپس این پیام به نورون های عصبی حرکتی منتقل شده و باعث می شود تا شما دست خود را از جسم دور کنید. پس از حرکت دست، دوباره نورون های درون عصبی به قسمت حس درد در مغز پیغام ارسال کرده و فرد احساس درد و سوزش می کند.

مقایسه نورون های عصبی با دیگر سلول های بدن

• هم نورون ها و هم دیگر سلول های بدن دارای هسته ای هستند که در بردارنده اطلاعات ژنتیکی است.
• همه انواع سلول ها، چه عصبی و چه دیگر نمونه ها دارای غشایی هستند که از آنها محافظت می کند.
• همه انواع سلول ها، دارای بخش هایی مثل میتوکندری یا سیتوپلاسم هستند.
• برخلاف دیگر انواع سلول ها که پس از نابودی دوباره ساخته شده و جایگزین می شوند، نورون های عصبی در اغلب موارد، جایگزینی ندارند و پس از آسیب یا افزایش سن، از بین می روند. فقط در برخی قسمت های مغز امکان تولید دوباره نورون وجود دارد که البته سرعت آن قابل مقایسه با سلول های دیگر نیست.
• تفاوت دیگر نورون های عصبی با سلول های دیگر، ساختار آنهاست. در واقع نورون ها طوری برنامه ریزی و طراحی شده اند که بتوانند وظیفه اصلی خود، یعنی انتقال پیام را به خوبی انجام دهند.

چگونگی انتقال پیام ها از طریق سلول های عصبی

هر زمان که پیغامی از طریق شاخه های آکسون دریافت می شود، این پیام باید از طریق دندریت ها و سینپ به نورون های کناری، انتقال پیدا کند. در واقع باید پلی بین نورون ها ایجاد شود تا این پیام، منتقل شود. از طرفی، در برخی موارد برای انتقال پیام به نورون های عصبی کناری، نیاز به انتقال دهنده عصبی است. انتقال دهنده های عصبی نوعی ترکیبات شیمیایی هستند که از طریق آکسون ها ترشح شده و با حرکت به سمت قسمت انتهایی نورون ها، پیام را از یک سلول عصبی به دیگری منتقل می کند. انتقال دهنده های عصبی، از اجزای مهم سیستم عصبی به شمار می آیند. اگر چه هنوز دقیقا مشخص نیست که چند نوع انتقال دهنده در بدن وجود دارد، اما محققان تا 100 مورد آنها را شناسایی کرده اند.

عملکرد و وظیفه هر کدام از این انتقال دهنده ها با توجه به نوع آنها با هم متفاوت است. در واقع هر کدام از آنها وظیفه خاصی دارد. برای مثال، دوپامین در مغز نوعی انتقال دهنده عصبی است که وظیفه ایجاد حس خوب و خوشحالی را در بدن دارد و با افزایش سطح آن، فرد حس بهتری خواهد داشت یا اندورفین که به نوعی مسکن به حساب می آید. مطالب گفته شده در این مقاله مجله اینترنتی ماه ، فقط بخشی از فعالیت نورون های عصبی در بدن است که جز اصلی ترین ها به شمار می آید.