رژیم غذایی کتوژنیک

رژیم های غذایی در قسمت های مختلف دنیا، خصوصیات و ویژگی های خاصی دارند که آنها را به یک نوع منحصر به فرد تبدیل می کند. برخی از این برنامه های غذایی، شهرتی جهانی دارد و به عنوان یک برنامه شناخته شده، توسط افراد مختلفی در سرتاسر دنیا مورد استفاده قرار می گیرد. رژیم غذایی کتوژنیک یکی از این رژیم های معروف است که بر پایه مصرف کم کربوهیدرات ها و چربی زیاد استوار شده و خصوصیات خاص خود را دارد. تحقیقات کارشناسان مجله سلامت ماه در مورد چگونگی تاثیر گذاری این رژیم نشان می دهد علاوه بر حفظ سلامت کلی بدن، یکی از روش های کاهش وزن نیز می باشد. در مواردی حتی عنوان شده که این رژیم می تواند در پیشگیری از سرطان، آلزایمر و بیماری دیابت نیز موثر باشد.

رژیم غذایی کتوژنیک چیست

رژیم غذایی کتوژنیک بر کاهش مصرف کربوهیدرات ها و افزایش چربی استوار است و شباهت هایی نیز با رژیم اتکینز و به طور کلی رژیم های کم کربوهیدرات دارد. این برنامه غذایی، در حقیقت به این صورت عمل می کند که چربی را جایگزین کربوهیدرات در بدن کرده و از این طریق، میزان کتوز موجود در متابولیسم بدن را افزایش می دهد. در واقع بدن از چربی به عنوان یک منبع سوخت و تامین انرژی استفاده کرده، از طرفی چربی موجود در کبد نیز به کتوز تبدیل می شود که ماده ای مفید برای انجام هرچه بهتر فعالیت های مغزی است. افزایش تولید کتوز در بدن، سطح قند خون و ترشح انسولین را نیز کاهش داده و روشی مناسب برای کنترل بیماری دیابت به شمار می آید.

انواع مختلف رژیم کتوژنیک

رژیم کتوژنیک انواع مختلفی دارد، از جمله:

• رژیم غذایی کتوژنیک استاندارد یا SKD : این برنامه از کمترین میزان کربوهیدرات ، بیشترین میزان چربی و مقدار متعادل پروتئین تشکیل شده است. یعنی 75 درصد چربی، 20 درصد پروتئین و 5 درصد کربوهیدرات.
• رژیم کتوژنیک چرخشی یا CKD : در این برنامه غذایی، فرد 5 روز از رژیم کتوژنیک فاقد کربوهیدرات یا کربوهیدرات کم استفاده می کند و 2 روز برای جبران میزان قند در بدن، از منابع کربوهیدرات بهره مند می شود.
• رژیم کتوژنیک هدفمند یا TKD : در این برنامه به فرد اجازه داده می شود تا با توجه به میزان فعالیت بدنی خود، از کربوهیدرات ها استفاده کند. یعنی با افزایش میزان تحرک، مقدار کربوهیدرات نیز افزایش می یابد.
• رژیم کتوژنیک با پروتئین بالا: این نوع برنامه غذایی شباهت زیادی به رژیم کتوژنیک استاندارد دارد، اما مقدار پروتئین در آن کمی بیشتر است. در واقع 60 درصد چربی، 35 درصد پروتئین و 5 درصد کربوهیدرات.

در تحقیقات انجام شده بر روی رژیم غذایی کتوژنیک ، نمونه استاندارد و پر پروتئین آن بیشتر مورد بررسی قرار گرفته و البته بیشتر مورد تایید است. در مورد نمونه چرخشی یا هدفمند، باید گفت که استفاده از آنها بیشتر به ورزشکاران حرفه ای بدنسازی توصیه شده است و در واقع یک رژیم غذایی برای بدنسازی محسوب می شود.

رژیم کتوژنیک برای چه افرادی مناسب است

 تحقیقات نشان می دهد که رژیم کتوژنیک بیشتر برای کودکانی مناسب است که دچار تشنج شده و خطر ابتلا به صرع در آنها زیاد است. در واقع در کنار مصرف داروها، داشتن چنین برنامه غذایی می تواند به بهبود بیماری آنها کمک کند. برخی پزشکان معتقدند که مبتلایان به سرطان مغز نیز از جمله گروه هایی هستند که خصوصیات رژیم غذایی کتوژنیک مناسب با بیماری آنهاست. البته هنوز تحقیقات مدونی در این صورت انجام نگرفته و نتایج دقیقی در این باره منتشر نشده است.

این رژیم به دلیل کاهش مصرف کربوهیدرات ها ، برنامه مناسبی برای تغذیه بیماران دیابتی است. در مواردی که میزان مصرف پروتئین در حد متوسط است، کتوژنیک برای افرادی که دچار کلسترول بالا هستند نیز مناسب می باشد. هدف اصلی این رژیم کاهش وزن است، پس می تواند مورد استفاده افراد چاق نیز باشد. زیرا چربی را که عامل اصلی اضافه وزن است، به عنوان سوخت اصلی بدن مورد استفاده قرار داده و کربوهیدرات را نیز کاهش می دهد.

یک برنامه غذایی استاندارد، هیچ ماده ای را از رژیم روزانه حذف نمی کند. رژیم غذایی کتوژنیک نیز از این بابت کاملا قابل اطمینان به نظر می رسد، زیرا با وجود اینکه بر کاهش کربوهیدرات تاکید بسیار دارد، اما هیچ اقدامی برای حذف آن نمی کند. طرفداران این رژیم مصرف برنج، ماکارونی، نان سفید، غلات، میوه ها و سبزیجات نشاسته ای را کاهش می دهند. برای مثال در روز فقط مجاز به مصرف یک سیب زمینی متوسط یا یک سیب کوچک هستند. در بسیاری از موارد به دلیل همین محدودیت ها، فرد پس از مدتی رژیم را کنار می گذارد.

مزایا و معایب رژیم غذایی کتوژنیک

قبل از اقدام به استفاده از این رژیم غذایی باید با مزایا و معایب آن آشنا باشید. همان طور که اشاره شد، رژیم غذایی کتوژنیک به دلیل کاهش میزان مصرف کربوهیدرات ها ، برای افراد مبتلا به دیابت مناسب است، اما باید این نکته را نیز در نظر داشت که به دلیل محدودیتی که برای مصرف چربی در آن وجود ندارد و تفاوتی میان چربی های اشباع و غیر اشباع قائل نشده است، می تواند هم برای دیابتی ها و هم برای افراد دیگر مضر باشد و موجب افزایش چربی خون در آنها شود.

از آنجایی که دیابتی ها بیش از دیگر افراد در معرض خطر ابتلا به بیماری های قلبی عروقی قرار دارند عدم توجه به مصرف چربی برای آنها خطرناک خواهد بود. اگر مبتلا به بیماری قند خون هستید و برای کاهش وزن قصد دارید تا از یک رژیم مناسب پیروی کنید، بهتر است ابتدا با پزشک در این زمینه مشورت کنید. ممکن است گزینه های دیگری برای کاهش مصرف کربوهیدرات ها برای شما وجود داشته باشد.

علاوه بر دیابت ، رژیم کتوژنیک برای کاهش وزن نیز بسیار مناسب است، یعنی در زمان کمی پس از استفاده از رژیم غذایی کتوژنیک شاهد کاهش وزن خواهید بود، اما متاسفانه دست کم یک سال باید از آن پیروی کرده و نتیجه ثابت بماند. در واقع شما با یک رژیم غذایی ساده نیز می توانید در مدت یکسال، به وزن دلخواه برسید با این تفاوت که رژیم کتوژنیک، نیاز به یک سری تغییرات اساسی در سبک زندگی دارد و رژیم عادی بسیار ساده تر خواهد بود. باید در ابتدا برای خود مشخص کنید که دقیقا هدف شما چیست. آیا به دنبال کاهش وزن جدی هستید و حاضرید تا سبک زندگی را تغییر دهید، یا اینکه بودن در کنار دوستان و کنترل وزن برای شما مهم تر است.

منابع غذایی در رژیم کتوژنیک

• منابع پروتئینی در کتوژنیک شامل گوشت گوسفند، ماهی و مرغ است. استفاده از هر نوع گوشت فرآوری شده که ترکیبات اضافی دارد در این رژیم ممنوع می باشد.
• روغن آووکادو، روغن زیتون، روغن نارگیل و کره از منابع چربی هستند. مارگارین و چربی های ترانس نیز ممنوع می باشد.
• سبزیجات با برگ سبز، آووکادو، کلم، قارچ و سبزیجات بدون نشاسته مجاز، و سیب زمینی و ذرت ممنوعند.
• مصرف انواع مغزها در رژیم غذایی کتوژنیک مشکلی ندارد به شرطی که دارای افزودنی هایی مثل نمک یا شکلات نباشد.

با وجود تمامی مطالب گفته شده در مقاله مجله اینترنتی ماه بهتر است قبل از استفاده از رژیم غذایی کتوژنیک حتما با پزشک در این زمینه مشورت کرد و با توجه به نیاز بدن و وضعیت سلامتی، آن را انتخاب نمود. زیرا در برخی افراد کاهش مصرف کربوهیدرات ها به دلیل وضعیت خاصی که دارند، می تواند مشکل ساز باشد.