پیام های عصبی در مغز، توسط ماده ای به نام دوپامین در مغز انتقال می یابد. در واقع دوپامین نوعی انتقال دهنده عصبی است. این ماده شیمیایی مستقیما با حالات روحی انسان و عملکردی ذهنی در ارتباط است. با کاهش یا افزایش این ماده، تغییرات عمده ای در حافظه و فعالیت های مغزی اتفاق خواهد افتاد. طبق تحقیقات مجله سلامت ماه هر چه مقدار دوپامین ترشح شده در مغز بیشتر باشد، سرعت و کیفیت انتقال پیام های عصبی بیشتر شده و مغز عملکرد بهتری خواهد داشت. دوپامین را به راحتی و با اعمال چند راهکار نسبتا آسان، می توان افزایش داد. برای آشنایی با روش های افزایش میزان دوپامین در مغز با ما همراه باشید.
راه های افزایش میزان دوپامین در مغز
همان طور که اشاره شد، دوپامین نوعی ماده شیمیایی است که مسئول انتقال پیام های عصبی میان نورون یا یا همان سلول های عصبی است. مغز برای انجام فعالیت های خود، باید پیام ها را از یک سلول به سلول دیگر انتقال داده تا عملکردش کامل شود. این پیام های عصبی برای انتقال از نورون ها، نیاز به یک انتقال دهنده دارند. دوپامین، یکی از این انتقال دهنده هاست. در واقع با ایجاد پیام در مغز، دوپامین آن را از یک سلول گرفته و به سلول بعدی تحویل می دهد.
در صورتی که ترشح دوپامین در مغز کم باشد، مدت زمان انتقال این پیام در نورون ها افزایش یافته و فرد دچار علائم مختلفی مثل افسردگی ، کاهش تمرکز ، خواب آلودگی یا اختلال در خواب ، ضعف حافظه کوتاه مدت و بلند مدت و یا مواردی از این قبیل می شود. برخی از بهترین روش های افزایش میزان دوپامین در مغز در ادامه توضیح داده شده است.
افزایش دوپامین در مغز با مصرف بیشتر پروتئین
پروتئین دربردارنده نوعی ماده شیمیایی خاص به نام آمینو اسید است. آمینو اسید انواع مختلفی دارد که برخی از آنها در بدن ساخته شده و برخی دیگر را باید از طریق مصرف مواد غذایی و مکمل ها، به بدن وارد کرد. نوع خاصی از آمینو اسید به نام تایروسین، ارتباط مستقیمی با تولید و ترشح دوپامین در مغز دارد. تایروسین به وسیله هورمون ها، خود را به مغز رسانده و در آنجا به تولید دوپامین می پرازند. آمینو اسید ها را می توان مستقیما از مصرف انواع منابع پروتئینی مثل گوشت، تخم مرغ، لبنیات و حبوبات دریافت کرد. کاهش یا افزایش مصرف پروتئین، تاثیر به سزایی در ترشح دوپامین دارد. البته باید توجه داشت که مصرف زیاد از حد پروتئین نیز عواقب خاص خود را در پی خواهد داشت. پس باید حد تعادل را در این زمینه رعایت کرد.
تاثیر چربی های اشباع شده بر کاهش یا افزایش دوپامین در مغز
تحقیقات نشان می دهد که مصرف چربی های اشباع شده مثل روغن های حیوانی، برخی روغن های گیاهی یا کره، می تواند بر افزایش میزان دوپامین در مغز ، تاثیر منفی داشته باشد. البته این تحقیقات فقط در مورد موش ها انجام شده و هنوز بر روی انسان، آزمایش نشده است. به گفته کارشناسان، موش هایی که 50 درصد از انرژی مورد نیاز بدنشان از طریق چربی های اشباع تامین می شود، دارای مقادیر کمتری دوپامین در مغز هستند. این شرایط زمانی بدتر و وخیم تر خواهد شد که وجود چربی، تاثیری بر وزن و چربی و فشار خون نداشته باشد.
به علاوه تحقیقات نشان می دهد که چربی های اشباع شده، میزان عفونت در بدن را افزایش داده و این خود عاملی در کاهش ترشح دوپامین است. اگر چه متخصصان تاثیر مصرف چربی بر عملکرد مغز را تایید کرده اند، اما هنوز در مورد انسان ثابت نشده که آیا چربی در ترشح دوپامین نیز نقش دارد یا خیر.
معجزه گوش دادن به موسیقی در افزایش دوپامین
تحقیقات انجام شده نشان می دهد که گوش دادن موسیقی به دلیل تحریک بخش انگیزشی مغز، در ترشح دوپامین نقش به سزایی دارد. در واقع با گوش دادن به موسیقی، مغز جهت انجام فعالیت بیشتر و تولید هورمون های شادی بخش تحریک می شود. به همین دلیل، به اغلب بیماران مبتلا به پارکینسون توصیه شده تا برای کاهش علائم، موسیقی را فراموش نکنند.
ارتباط ورزش با میزان ترشح دوپامین
به طور کلی ورزش و فعالیت بدنی، سطح آندورفین در مغز را افزایش می دهد. اندورفین، هورمونی است که موجب ایجاد حس شادی و نشاط در فرد می شود. دقیقا 10 دقیقه پس از انجام فعالیت ورزشی، ترشح اندورفین آغاز می شود. هر چه طول مدت ورزش بیشتر باشد، تولید این ماده بیشتر می شود. اگر تمرینات ورزشی اندورفین را افزایش می دهد، پس با افزایش میزان دوپامین در مغز نیز مرتبط خواهد بود. اگر چه بیشتر تحقیقات انجام شده در این زمینه تایید کننده تاثیر ورزش بر دوپامین در موش هاست و هنوز در موارد انسان ثابت نشده، اما محققان بر این باورند که در مواردی، انجام فعالیت هایی مثل تمرینات یوگا، 6 روز در هفته، توانسته تا حدودی علائم بیماری را در مبتلایان به پارکینسون کاهش دهد. در نتیجه می توان امیدوار بود که با کمک فعالیت ورزشی، بتوان سطح دوپامین در مغز را افزایش داد.
اختلال در ترشح دوپامین در اثر کمبود خواب
افزایش میزان دوپامین در مغز موجب ایجاد حس هوشیاری و تمرکز بالا در فرد می شود. بر اساس تحقیقات انجام شده، دوپامین در ساعاتی از روز با افزایش ترشح همراه است. در واقع صبح هنگام و دقیقا پس از بیدار شدن از خواب، ترشح دوپامین به بالاترین سطح خود رسیده و عصر یا در انتهای روز، کاهش می یابد. در صورتی که ساعت خواب، روند طبیعی خود را طی نکند، ترشح دوپامین با اختلال مواجه خواهد شد. اگر فردی به دلیل مشغله کاری مجبور به بیدار بودن در طول شب باشد، نظم ترشح این ماده بر هم خورده و بی حالی، عدم تمرکز کافی، بی اشتیاقی و خستگی در طول روز اتفاق خواهد افتاد. هر فرد بالغ در طول شبانه روز به 7 تا 9 ساعت خواب نیاز دارد. کاهش یا افزایش این میزان، عوارض متعددی در پی خواهد داشت که اختلال در ترشح دوپامین، یکی از اینهاست.
نور خورشید دوپامین در مغز را افزایش می دهد
اختلال SAD نوعی اختلال فصلی است که اغلب افراد در فصل زمستان با آن رو به رو هستند. از جمله علائم این حالت، عدم اشتیاق برای فعالیت و بی حوصلگی است. به گفته محققان در فصل زمستان به دلیل کمبود نور خورشید، فرد دچار افسردگی خفیفی می شود که مستقیما با ترشح دوپامین در ارتباط است. توصیه شده تا ساعاتی از روز، جهت افزایش میزان دوپامین در مغز ، در برابر نور خورشید قرار بگیرید. البته باید دقت داشت تا ساعات مناسب را انتخاب کرده تا آسیبی به پوست وارد نشود. کارشناسان توصیه می کنند که قرار داشتن در تابش مستقیم خورشید به مدت طولانی و در روزهای متعدد، می تواند موجب نوعی اعتیاد در فرد شود که البته خطرناک و مضر خواهد بود. پس باید تعادل در این زمینه رعایت شود.
علائم کاهش سطح دوپامین در مغز
- عدم انگیزه در زندگی
- داشتن حالات افسردگی
- تعلل در امور
- ناتوانی در ایجاد حس خوب در زندگی
- بی خوابی یا ایجاد اختلال در خواب
- خواب رفتن دست و پا
- ضعف، بی حالی
- احساس شدید ناامیدی
- حافظه ضعیف
- نداشتن تمرکز در انجام کارها
- اعتیاد به کافئین یا دیگر محرک ها
- افزایش وزن
در صورت مشاهده موارد فوق هرچه سریع تر نسبت به افزایش میزان دوپامین در مغز اقدام کنید. کارشناسان مجله اینترنتی سلامت ماه طبق بررسی هایی به این نتیجه رسیده اند که در صورتی که این علائم به طور جدی تحت درمان قرار نگیرد و یا به آن بی توجهی شود، فرد در مراحل پیشرفته تر دچار پارکینسون خواهد شد که یک بیماری غیر قابل درمان است.